Огласи
FOČA – Srpski manastiri Ovčarsko-kablarske klisure vijekovima su čuvari vjere i nacionalnog identiteta, a svojom mješavinom umjetničkih stilova iz raznih istorijskih epoha svjedoče o brojnim pokušajima nasilnog gašenja pravoslavlja i novim dizanjima iz pepela, rečeno je u Foči na otvaranju izložbe Narodnog muzeja iz Čačka o ovom manastirskom kompleksu.
Izložba „Manastiri Ovčarsko-kablarske klisure“, povodom Međunarodnog dana muzeja, postavljena je u galeriji Muzeja Stare Hercegovine, a uz izložbu je promovisana i istoimena monografija autora Delfine Rajić i Miloša Timotijevića, u izdanju Narodnog muzeja Čačak i „Službenog glasnika“ iz Beograda.
Manastiri podno Ovčara i Kablara, uz Zapadnu Moravu, nastali su pred samu propast srpske srednjovjekovne države u vrijeme nesigurnosti usljed turskih napada krajem 14. i u 15. vijeku.
Vujadin Vujadinović, arheolog Narodnog muzeja iz Čačka, kaže da se pretpostavlja da je to bilo u vrijeme kada su isihasti počeli da se povlače sa Svete Gore i kada su osnovali svoja pribježišta u toj izuzetno teško pristupačnoj klisuri.
„To je najznačajnija kulturno-istorijska celina u zapadnoj Srbiji, jedna od nekoliko takvih celina koje se nazivaju malim srpskim svetim gorama. Sastoji se od 10 živih manastira i nekoliko crkvišta, odnosno ruševina starih manastira i svetih mesta“, navodi Vujadinović.
On ističe da ove manastire krasi izuzetna arhitektura, raskošan ikonopis i bogata riznica rukopisnih knjiga, poput neobično ukrašenog Karanskog četvorojevanđelja, nastalog početkom 17. vijeka, iz manastira Nikolje.
„To je najstariji manastir, koji se pominje u izvorima već u 15. veku. Pored toga, niko ne može ostati ravnodušan pred arhitektonskim vrednostima Svete Trojice pod Ovčarom i Blagoveštenja pod Kablarom, u kojem se nalazi jedan od značajnijih ikonostasa 17. veka“, navodi Vujadinović.
Ovčarsko-kablarski manastiri vijekovima ostavljaju snažan utisak na sve posjetioce i privlače pažnju brojnih istraživača.
Prema Vujadinovićevim riječima, mada nije poznato kada su tačno osnovani, pretpostavlja se da su u 12. vijeku na njihovim mjestima postojale isposnice.
On napominje da su kao kulturno-istorijska cjelina veoma raznoliki i razuđeni po umjetničkim stilovima i tradiciji usljed stalnih razaranja, obnova, novih rušenja i novih izgradnji.
„Skromno graditeljsko i umetničko nasleđe iz srednjeg veka prepliće se sa velikom duhovnom i graditeljskom obnovom tokom osmanske vlasti kada ih je većina obnovljena ili nastala, uz nespretne pokušaje obnove u 19. i prvoj polovini 20. veka. Pojedini manastiri očuvali su dio vrednosti iz svih epoha, ali najveći deo danas postojećih hramova obnovljen je ili iznova podignut u 20. ili početkom 21. veka. Svaka istorijska epoha ostavila je trag na manastirima koji svedoče o prohujalim vremenima, kao i o umetničkom i kulturnom stvaranju mnogih generacija“, ističe Vujadinović.
On ukazuje da monografija sadrži do sada neobjavljene podatke i da osvjetljava zanemarene i slabo osvijetljene periode iz istorije tog kraja, te da nije ispitivano samo materijalno nasljeđe, već i duhovni značaj manastira, kao iskonske ljudske težnje zajedništvu sa Bogom.
„U osnovi monaškog opredeljenja je težnja da se zavetima bezbračnosti, odricanja i poslušnosti još na Zemlji oseti predukus večnog života u zajednici sa Bogom. Manastiri su značajni duhovni i kulturni, ali i ekonomski centri, gde se razvijalo školstvo, osnivale bolnice, organizovao prepisivački i intelektualni rad“, naveo je Vujadinović.
Direktor fočanskog Muzeja Stare Hercegovine Dušanka Stanković ističe da je ovom izložbom uspostavljena saradnja muzeja iz Foče i Čačka.
Ona navodi da je manastirska cjelina Ovčarsko-kablarske klisure nastajala šest vijekova kroz neprestane uspone, razaranja i nove obnove, ali ipak u kontinuitetu monaškog života, intelektualnog i umjetničkog stvaralaštva, koje nikada nije prestajalo.
„Izložba će u našem muzeju biti do 3. juna, kada sledi izložba slika Atanasija Popovića muzeja u Trebinju. Za kraj juna pripremamo izložbu `Foča u doba Kraljevine Jugoslavije` našeg kustosa Danka Mihajlovića“, rekla je Stankovićeva.
Na otvaranju izložbe „Manastiri Ovčarsko-kablarske klisure“ prikazan je i istoimeni polučasovni film, a veče su recitacijom i pjesmom uveličali učenici Bogoslovije i Srednjoškolkog centra.
(www.palelive.com / Srna)
