Praistorijska nekropola otkrivena zahvaljujući upornosti mještana

PRIJEDOR – Arheolozi Republičkog zavoda za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa i Muzeja Kozare krajem septembra ili početkom oktobra nastaviće istraživanja u Kozici kod Oštre Luke, gdje se pouzdano zna da su u praistoriji postojali gradina i groblje, najavila je kustos arheološke zbirke u Muzeju Kozare Daniela Radosavac.

„Tek smo zagrebali. Hoćemo da nastavimo čim dobijemo sredstva koja nam je odobrilo Ministarstvo prosvjete i kulture, a jednakim dijelom učestvovaće i matični muzej. Na osnovu dosad nađenog može se zaključiti mnogo, ali je neodgovorno zaključivati na osnovu nekompletne slike“, rekla je Radosavčeva Srni.

Ona je pojasnila da se za višeslojno naseljeno mjesto – gradinu u selu na rubu opština Oštra Luka i Sanski Most znalo odranije, ali da se upornošću mještana Kozice, koji su se u više navrata obraćali i Zavodu i Muzeju, organizovalo iskopavanje u oktobru prošle godine, kada je nađena i nekropola.

„Generacijama su prilikom iskopavanja šljunka nailazili na stare predmete, pa su htjeli znati o prošlosti svog mjesta. Takođe su primijetili i lica koja pomoću detektora za metal traže pokretni arheološki materijal. Ta divlja iskopavanja dvostruko su štetna – nacionalno blago završava na crnom tržištu i remete se arheološki slojevi. Kada su saznali da mi nemamo resurse za te radove, Kozičani su obezbijedili prevoz, smještaj, hranu i radnike. Oni su zaista nevjerovatni“, navela je Radosavčeva.

Prema njenim riječima, značaj istraživanja je višestruk – potvrđeno je postojanje nekropole s kraja osmog i početka sedmog vijeka prije nove ere o kojoj dosad nije bilo saznanja, potvrđen je kontinuitet naseljavanja od praistorije do srednjeg vijeka na ovoj, kao i na drugim srodnim lokacijama u dolini Sane /Zecovi u Prijedoru i Hrustovača u Sanskom Mostu/ i objelodanjen je materijal o kultu mrtvih ilirskog plemena Mezeji.

„Gradina je na prirodnom uzvišenju, dosta strmom, pored rječice Kozice, pritoke Sane. Lokalitet je jako dobro prirodno branjen, može mu se prići samo s jedne strane, okolo. Pronašli smo i čahure metaka i vojnu opremu iz posljednjeg rata jer su 1995. tu ukopavani rovovi. Danas je pod šumom, a groblje je na oko 300 metara udaljenosti“, pojasnila je Radosavčeva.

Kada je riječ o načinu sahranjivanja, u ovoj su nekropoli pronađeni i skeletni ostaci i urne, što ukazuje na to da se koristilo i ukopavanje, rjeđe, i spaljivanje tijela, češće, karakteristično za kulturu polja sa urnama iz kasnobronzanog doba.

„Na malim dubinama, 90 i čak 40 centimetara, i na malom prostoru, dužine svega oko tri metra, našli smo gusto sabijen materijal – četiri urne, od kojih je jedna u cijelosti očuvana, i pet zdjela. Ritualne amforice nađene u uranama su vrlo živopisne, mnogo truda je uloženo u ukrašavanje, a jedna čak ima urezanu imitaciju vrpce i mašnice“, istakla je Radosavčeva.

Ona je objasnila da je skeletni grob bio prilično devastiran, da se zna da je ženski jer ima dvije naušnice i da za to što su raspar zasad nema objašnjenja.

„Na zglobovima nogu nađen je ukras, obruč pravljen od bronzanih listića, poput široke narukvice. S obzirom na to da u dostupnoj literaturi nismo našli slične analogije, nazvali smo ih nanogicama. Oštećene su, ali ih je moguće rekonstruisati i konzervisati“, dodala je Radosavčeva.

(www.palelive.com / Srna)