Огласи
Bosna i Hercegovina je u Drugom svjetskom ratu, tokom okupacije Jugoslavije 1941. godine pripojena takozvanoj nezavisnoj državi hrvatskoj.
Ustaše su stavile srpsko stanovništvo van zakona i počele da vrše progone i masakre. Takva je situacija stvorila uslove za oružani ustanak srpskog stanovništva u BiH. Prvi masovni ustanak izbio je 27. jula 1941. kod Bosanskog Grahova i ubrzo se proširio Bosanskom krajinom. Bosna i Hercegovina je veći dio rata bila poprište najtežih borbi i većine okupatorsko-kolaboratorskih ofanziva, poput Kozare 1942, Neretve i Sutjeske 1943. i Drvara 1944. godine.
Prva ustanička četa na našim prostorima formirana je u okolini Podgraba, pod komandom Milana Simovića. Četa je kasnije ušla u sastav Romanijskog partizanskog odreda, pod komandom Slaviše Vajnera „Čiče romanijskog“.
Prva akcija čete je izvedena u Dovlićima, kada su ustanici minirali željezničku prugu. Uslijedile su akcije na rušenju željezničkog mosta na Koranu (gdje su i danas vidjive promjene i zahvati na popravci mosta), kao i u Jahorinskom potoku, Rakitama i tunelu broj 199 ispod Stambulčića.
Rušenje mostova i tunela vršeno je pomoću eksploziva dobijenog od neaktiviranih avionskih bombi. Efekat je bio značajan, okupator više nije bio siguran, nije mogao transportovati oružje i silu prema istoku.
{yoogallery src=[/images/stories/reportaze/diverzantska-akcija-jahorinski-potok-1941] width=[120] height=[90] title=[IME GALERIJE] style=[lightbox] effect=[fade] spotlight=[1] prefix=[thumb120_] thumb_cache_dir=[thumbs120] thumb_cache_time=[1440] load_lightbox=[1] thumb=[plain] rel=[lightbox[mygallery]] load_lightbox=[1] resize=[1] order=[asc] count=[50]}
U knjizi Keitha Chestera: The Narrow Gauge Railways of Bosnia-Hercegovina se nalaze fotografije diverzantske akcije Romanijskog partizanskog odreda u septembru mjesecu 1941. godine u Jahorinskom potoku.
U opisu fotografije stoji: „To je scena na istočnoj željeznici (Ostbahn) između Pala i Stambulčića 30.8.1941. Lokomotiva 85-034 sa ostatkom voza leži ispod relativno malo oštećenog viadukta, dok 83-106 čeka popravku viadukta.“ Fotografije: Keith Chester kolekcija.
Punih šest mjeseci četa Milana Simovića je vodila borbe protiv ustaško-domobranskih snaga koje su pokušavale da obezbijede saobraćaj na pruzi Sarajevo-Višegrad.
Jahorinski potok, most danas
Sve ovo je bio razlog za pokretanje ofanzive protiv ustanka u istočnoj Bosni od 15. januara do 23. februara 1942. godine, a zatim od početka aprila do sredine juna 1942, ofanzivne operacije u istočnoj Bosni i Hercegovini, a u periodu od juna do jula 1942. ofanziva na Kozari. Ove su operacije presjekle razvoj oružanog ustanka u istočnoj Bosni i Hercegovini u kojima je pod pritiskom okupatorsko-kvislinških jedinica došlo do raspada dobrovoljačkih i većine partizanskih jedinica, a oslobođena teritorija bila je privremeno reokupirana.
Njemačka ofanziva u istočnoj Bosni završila je bez većih uspeha. Neprijateljske trupe jesu prodrle na oslobođenu teritoriju, prokrstarile komunikacijama, nanijele partizanskim jedinicama gubitke, u nekim izazvale osipanje, ali nisu postigle glavni cilj, razbijanje i potpuno uništenje partizanskih snaga i pacifikaciju tog strategijski važnog područja jugoslovenskog ratišta. Nemoćne da održe zauzetu teritoriju, neprijateljske snage su se ubrzo povukle na polazne položaje, zadržavši posade u samo nekoliko mjesta, koje će jedva da održe.
U romanijsko-birčanskoj operaciji u njemačkim i ustaško-domobranskim trupama poginulo je, ranjeno i zarobljeno oko 400 vojnika i oficira, dok su 464 stradala od promrzlina.
Borbe za oslobođenje BiH započele su jula 1944, a završile 1. maja 1945. godine.
(www.palelive.com)
