Hoće li nakon Božije uslijediti i sudska pravda

Premlaćivanje sveštenika Jeremije Starovlaha i njegovog sina Aleksandra trebalo bi da, nakon višegodišnjeg izbjegavanja, konačno dobije ovozemaljski, odnosno pravni epilog i pred Sudom BiH, koji se prvobito proglasio nednadležnim za ovaj slučaj. Glavno ročište zakazano je za 19. april, kada će biti saslušani svjedoci i vještaci medicinske i finansijske struke; Miroslav, drugi sin Jeremije Starovlaha, rekao je da je nesporno da su njegovog oca i brata pretukli britanski vojnici – pripadnici Jorkširskog puka „Princ od Velsa“. Dane Vaskršnjeg posta i priprema za najveći hrišćanski praznik – vaskrsenje Isusa Hrista i ove godine, kao i prethodnih pet, posebno doživljavaju i preživljavaju sveštenik Srpske pravoslavne crkve Jeremija Starovlah i njegov sin Aleksandar, jer ih podsjećaju na noć između 31. marta i 1. aprila 2004. godine kada su ih u njihovom domu na Palama brutalno pretukli pripadnici NATO-a i tadašnjeg SFOR-a. Te noći su neljudi, u nevrijeme (kada takvi i djeluju) tadašnjem parohu paljanskom protojereju-stavroforu Starovlahu i njegovom sinu vjeroučitelju Aleksandru nasmrt ugrozili živote pod izgovorom da „traže ratne zločince“, tačnije Radovana Karadžića.

I kao što je Gospod svoju volju pokazao vaskrsnuvši svog Sina, tako je i u slučaju Starovlaha učinio isto i vjerne sluge Njegove i Njegove crkve ostavio u životu da svjedoče da je razuzdanost i razularenost ovozemaljskih ljubitelja sile i tanatosa, prolazna i ništavna spram volje Njegove.

Otac Jeremija i sam to potvrđuje riječima da je život dar Božiji, i to onaj najdragocjeniji, „i blagodarni smo Bogu što nas je, po Svom promislu, ostavio u životu“.

„Gospodu dugujemo stalnu zahvalnost i molitveno sjećanje. Molimo se na svetoj liturgiji da ostatak našeg života bude bez bola, nepostidan i miran“ – kaže otac Jeremija.

OVOZEMALjSKA PRAVDA

Premlaćivanje sveštenika Jeremije Starovlaha i njegovog sina Aleksandra trebalo bi da, nakon višegodišnjeg izbjegavanja, konačno dobije ovozemaljski, odnosno pravni epilog i pred Sudom BiH, koji se prvobito proglasio nednadležnim za ovaj slučaj.

Glavno ročište zakazano je za 19. april, kada će biti saslušani svjedoci i vještaci medicinske i finansijske struke.

Zastupnik porodice Starovlah advokat Miljkan Pucar rekao je da ostaje kod tužbe i ranije datih navoda, te Sudu predložio 49 pisanih dokaza. Pucar je izrazio nadu da će konačna presuda biti u korist porodice Starovlah, čime će u svakom smislu biti obeštećeni.

„Ja ne bih ni pokretao ovaj postupak da se ne nadam da će Sud BiH donijeti odluku protiv BiH. Smatram da NATO snage, nakon potpisanog Tehničkog sporazuma, treba da plate odštetu, kao što je platio u stotine drugih predmeta. Jedino porodicama Starovlah i Abazović nije plaćeno“ – rekao je Pucar.

On je dodao da je NATO isplatio Crkvenoj opštini Pale za oštećenje Parohijskog doma 6.150 evra, a da je porodici Starovlah ponudili 70.000 KM u vidu dobročinstva i pod uslovom da se odreknu bilo kakvih potraživanja.

„Tada su troškovi liječenja Starovlaha prelazili visinu iznosa koji im je bio ponuđen“ – dodao je Pucar.

Misroslav, drugi sin Jeremije Starovlaha, rekao je da je nesporno da su njegovog oca i brata pretukli britanski vojnici – pripadnici Jorkširskog puka „Princ od Velsa“.

„Bili bismo srećniji da se postupak vodi protiv NATO-a, kao što je to sporazumom predviđeno, a ne protiv BiH“ – istakao je Miroslav, dodajući da do danas ta organizacija nije pokazala istinsku želju da počinioce nedjela kazni, a porodici omogući pravednu naknadu za teške tjelesne i duševne povrede.

On kaže da je BiH, kao država, odgovorna što se jasno kršenje ljudskih prava mora dokazivati sudskim putem.

„Zbog toga smatramo da je BiH odgovorna prema svojim građanima, pa tako i prema mojoj porodici, jer je potpisala sporazum prema kojem neki strani vojnici mogu da povređuju, pa i da ubijaju nedužne ljude, a da za to ne snose ni krivičnu ni materijalnu, pa ni moralnu odgovornost“ – tvrdi Miroslav.

On je naveo da je njegova majka doživjela „strašnu mentalnu i psihološku reakciju“ nakon stravičnog događaja, a da su otac i brat i do danas na rehabilitaciji. Svešteniku Jeremiji i njegovom sinu Aleksandru ostale su trajne posljedice od prebijanja. Aleksandar je stoodstotni invalid, kojem je stalno potrebna tuđa njega i pomoć.

BRUTALNI NAPAD

Pripadnici međunarodnih snaga u BiH – NATO-a i tadašnjeg SFOR-a prije šest godina su u noći između 31. marta i 1. aprila izveli vojnu akciju na Palama, kada su teško povrijedili tadašnjeg sveštenika crkve Uspenija presvete Bogorodice paroha Jeremiju i njegovog sina vjeroučitelja Aleksandra, a sve pod izgovorom da traže Radovana Karadžića.

Vojnici su oko jedan čas iza ponoći, uz upotrebu sile, vatrenog oružja i eksploziva upali u Parohijski dom koji se nalazi neposredno uz crkvu, a potom i u stanove sveštenika Starovlaha i Momira Zekića, koji se nalazio iznad prostorija Parohijskog doma.

Neposredno po upadu u stan Starovlaha vojnici su Jeremijinu suprugu Vitorku zatvorili u jednu sobu, a Jeremiju i Aleksandra počeli brutalno tući. Aleksandar, koji se oporavljao od operacije žuči, od siline udaraca pao je u komu.

Nakon jednočasovnog iživljavanja pripadnici multinacionalnih snaga su teško povrijeđene Starovlahe helikopterom prebacili u Tuzlansku bolnicu. Polumrtva tijela samo su unijeli u bolnicu i spustili ih na pod hodnika i nakon toga brzo napustili ovu zdravstvenu ustanovu.

Medicinsko osoblje dugo vremena nije znalo o kakvim je pacijentima riječ i ko su ti ljudi uopšte, a saznalo je to tek kad je u bolnicu telefonirala Vitorka.

Iako su pripadnici multinacionalnih snaga tvrdili da su Starovlasi povrede dobili od „detonacije dinamita“, medicinskim nalazima je utvrđeno da su brutalno isprebijani. Jeremija je zadobio povrede glave, grudnog koša, rebara i kičmene kosti i hitno je operisan, kao i Aleksandar koji je tek nakon neizvjesnog i upornog liječenja izašao iz komatoznog stanja.

Više visokostručnih medicinskih ekipa iz Tuzle, Banjaluke, Vojno-medicinske akademije /VMA/ u Beogradu pregledalo je dvojicu nastradalih i nisu ništa pronašle što bi upućivalo na povrede zadobijene detonacijom ili puščanim zrnima. Svi su saglasni da su povrede nastale pod jakim udarcima tupim predmetima.

Starovlasi su iz Tuzlanske bolnice, gdje su im spašeni životi i pružena maksimalna medicinska pomoć, prebačeni na VMA u Beogradu radi daljeg liječenja.

I Istražna komisija o događajima na Palama, čiji je Izveštaj usvojio i Predstavnički dom Parlamentarne skupštine BiH, potvrdila je da su Starovlasi povrijeđeni „dejstvom tupog predmeta, teškog i zamahnutog mehaničkog oruđa“.

U izvještaju se kao nesporno navodi da su vojnici, nakon akcije, teško povrijeđene Starovlahe ostavili u hodniku Tuzlanske bolnice kao N. N. lica, a da su ljekari odmah konstatovali teške povrede glave, vratnog pršljena i slomljene nadlaktice kod sveštenika Jeremije – a prelom svih kostiju lica i rane na grudnom košu kod njegovog sina Aleksandra.

Svoje zaključke Komisija je izvela na osnovu podataka koje je dobila iz Tuzlanske bolnice, Okružnog tužilaštva u Istočnom Sarajevu, MUP-a Republike Srpske, Ministarstva bezbjednosti i VMA.

NAPAD PAŽLjIVO PRIPREMLjEN

Pripadnici multinacionalnih snaga su u januaru 2004. godine izveli sličnu akciju na pravoslavnu crkvu i njeno sveštenstvo na Palama. Oni su i tada došli iza pola noći, ali tom prilikom nisu koristili silu.

Sveštenik Starovlah ljubazno im je otvorio vrata i primio ih u svoju kuću. Omogućeno im je da vide i uđu u sve prostore i dobiju sve podatke koje su tražili. Na raspolaganju su im bili Parohijski dom, sveštenički stanovi i crkva.

Čak im je sveštenik Starovlah pomogao kako da dođu do određenog prostora, kao što je potkrovlje, crkveni zvonik i slično. Bilo im je omogućeno čak i da, ne ulazeći, pogledaju oltarski prostor crkve u koji mogu da uđu samo sveštena lica.

Vojnici su tom prilikom kamerama snimili sve prostorije i njihov raspored. Uzeli su sve podatke – ko gdje živi, ko u kojem krevetu spava. Zabilježili su i najmanje sitnice o prostorima koje su vidjeli – od rasporeda namještaja do dimenzija svih prostorija.

Na kraju ove `noćne ekspedicije` sveštenik Starovlah im je ljubazno saopštio da će im se uvijek staviti na raspolaganje kada žele da obiđu prostore pravoslavne crkve i druge objekte, jer Crkva nema šta da krije. On im je rekao da se osjećaju uvijek slobodno da dođu kada za to osjete potrebu ili jednostavno kada prolaze pored pravoslavne crkve.

OPRAVDANjE ZA AKCIJU

Zvanični stav multinacionalnih snaga za ovu akciju bio je da su je izveli s ciljem čvrstih dojava da se tu nalazi osumnjični za ratne zločine, tačnije Radovan Karadžić.

Tadašnji međunarodni predstavnik u BiH Pedi Ešdaun opravdao je akciju SFOR-a, prvobitno izjavivši da se ona bazirala na članku lista „Dnevni avaz“, nekoliko dana prije brutalne akcije, u kojem se navodi da je sveštenik Starovlah, navodno, rekao da je dužnost svakog sveštenika da čuva Karadžića, te da je neophodno obnoviti četnički pokret u BiH.

„Dnevni avaz“ prije objavljivanja članka, u kojem su bili preneseni navodi iz jednog crnogorskog lista, nije kontaktirao sveštenika Starovlaha kako bi provjerio tačnost njegovih izjava.

A o kakvom je čovjeku i svešteniku riječ govori sljedeća priča.

Na početku rata u BiH sveštenik Starovlah bio je na službi u Ilijašu sve do 1997. godine. Tadašnje vlasti optužile su imama Islamske zajednice u Starom Ilijašu Omera Štulovića za posjedovanje veće količine naoružanja koje je dijeljeno muslimanskom stanovništvu.

Sveštenik Starovlah učinio je sve da imamu Štuloviću i njegovoj porodici pomogne. On ih je odveo svojoj kući i, kao dobar domaćin, ugostio ih i dao mu svoje odijelo. Bez obzira na sukobljavanje sa vlastima sveštenik je uspio da imama sa porodicom izvede na teritoriju koja je za njih bila bezbjedna.

BATINAŠI NE PRIZNAJU KRIVICU

Neposredno nakon akcije NATO je, na svojoj internet stranici, saopštio da je u akciji učestvovala mješovita jedinica, oformljena od vojnika iz Italije, Slovenije, Velike Britanije, SAD, Rumunije, Mađarske i Austrije.

Osim Italije, zemlje članice NATO čiji su vojnici bili u sastavu SFOR-a, za koje se vjeruje da su učestvovale u akciji, uglavnom su se oglušile o zahtjeve Okružnog tužilaštva iz Istočnog Sarajeva o utvrđivanju krivične odgovornosti njihovih državljana.

Neke od njih, poput Velike Britanije i Slovenije, traže da im prvo budu dostavljena imena njihovih vojnika, jer bez toga, navodno, ne mogu da pokrenu istragu. Imena pripadnika jedinice drže u tajnosti i nikad nisu objavljena.

Nakon akcije multinacionalnih snaga na Palama Predstavnički dom Parlamentarne skupštine BiH oformio je Istražnu komisiju za utvrđivanje istrage o događajima na Palama, čiji je izvještaj proslijeđen parlamentima svih zemalja čiji su vojnici učestvovali u akciji.

Odlukom blagopočivšeg patrijarha srpskog Pavla sveštenik Starovlah službuje u hramu Svetog Đorđa na Bežanijskoj kosi u Beogradu, gdje i živi sa porodicom.

(www.palelive.com / Srna /  Foto: arhivska fotografija)