Kinoteka čuvar kulture Srpske

Direktor Kinoteke Republike Srpske Milovan Pandurević ističe da kultura ima uzvišenu funkciju – oplemenjuje i služi narodu, a na neki način i čuva Srpsku.

Prikazivanjem fototipskog izdanja Miroslavljenog jevanđelja i filma o Jevanđelju pod nazivom „U početku beše reč“, Kinoteka je nedavno obilježila „Dane evropske baštine“.

U intervjuu SRNI Pandurević ocjenjuje da je ekonomska kriza „otupila“ osjećanja gledalaca, koji nemaju motiv da se približe kulturi i dodaje da će ih biti sve manje, jer u sveopštoj krizi ljudi više preferiraju zabavu, koja je nadoknada za svakodnevne frustracije.

„Nastanak Javne ustanove Kinoteka Republike Srpske ogroman je projekat u kulturi Srpske. NJena djelatnost odvija se kroz različite projekte: prikupljanja, zaštite, snimanja, čuvanja, prezentacije filmske građe od posebnog interesa za Republiku Srpsku, ali i kinematografiju uopšte“, napominje Pandurević i podsjeća da Kinoteka baštini sve ono što je stvaralo filmsko preduzeće „Srna film“ od osnivanja 1992. godine.

Prema njegovim riječima, Kinoteka jeste svojvrsni arhiv, samo što se bavi specifičim materijalom, a to su filmska traka i elektronski zapisi. Osim toga, Kinoteka ima i funkciju čuvanja muzejskih eksponata – tehnike vezane za produkciju i distribuciju ovih djela.

„U Kinoteci se čuva i prateća filmska građa – filmske plakate, brošure, katalozi, scenariji… i to je vezuje i za izložbe. Kinoteka ima određenja i muzeja i galerije”, naveo je Pandurević i dodao da ova kulturna ustanova pokreće i specifičnu obrazovnu funkciju.

“U ovoj jubilarnoj godini za Kinoteku obilježili smo dvadeset godina od početka stvaranja filmskog arhiva Srpske, prvo u okviru `Srna filma`, prve produkcijske kuće u Srpskoj, gdje se i začela djelatnost Kinoteke, koja je formalno-pravno dobila status javne ustanove krajem 2009. godine”, podsjetio je Pandurević.

Posebnim programom “Dani Kinoteke Republike Srpske” obilježen je jubilej u okviru kog je prikazan i film u sopstvenoj produkciji “Od Srna filma do Kinoteke Republike Srpske”, koji je autentično prikazao dvadesetogodišnji put stvaranja filmskog arhiva Srpske.

U okviru svečanog programa otvorena je i izložba filmskih plakata “Sto godina srpskog igranog filma” , kojom je obuhvaćen izbor od 145 najznačajnijih djela srpske i jugoslovenske kinematografije, od plakata za prvi srpski igrani film “Karađorđe” iz 1911. do plakata za film “Montevideo, Bog te video” 2011. godine.

Održana je i “Revija srpskog dokumentarnog i igranog filma”, deseta po redu, koju se već tradicionalno realizuje u saradnji sa Jugoslovenskom kinotekom iz Beograda.

Za tri večeri prikazano je dvadesetak dokumentaraca iz druge polovine 20. vijeka (autora poput Krste Škanate, Puriše Đorđevića, Zdravka Velimirovića, Miodraga Jovanovića i drugih), te tri remek djela srpskog i jugoslovenskog igranog filma iz osamdesetih godina prošlog vijeka: “Ko to tamo peva” Slobodana Šijana, “Sjećaš li se Doli Bel” Emira Kusturice i “Život je lep” Bore Draškovića.

I ovaj program je realizovan u okviru “Dana Kinoteke Republike Srpske”, baš kao i “LJetni filmski kampus”, program koji je vezan za obrazovanje i edukaciju.

Kao i prethodnih godina, u filmskom arhivu organizovan je zanimljiv program koji se odvijao kroz filmske škole i predavanja, a učesnici kampusa bili su studenti Akademije umjetnosti iz Banjaluke, Filozofskog fakulteta na Palama i grupa srednjoškolaca sa
Pala.

“Predavači su bili poznati profesori filmske umjetnosti, i sada već sada sa sigurnošću možemo da kažemo da ovakav vid saradnje ustanove kulture sa visokoškolskim institucijama nailazi na sve veću podršku. Po ovom programu postajemo prepoznatljivi, a naša namjera je da ovaj program u narednom periodu proširimo na veći broj učesnika”, rekao je Pandurević.

U okviru stalne djelatnosti, a to je prezentacija arhiva Kinoteke, prikazani su filmski materijali u Mostaru „Sahrana Osmana Đikića“, koji je prikazan u okviru Šantićevih večeri poezije, i u Zvorniku film Emira Kusturice „Otac na službenom putu“.

Govoreći o tome kako se ekonomska kriza odražava na rad Kinoteke, posebno kada je riječ o planiranom projektima, Panurević navodi da resorno ministarstvo za Kinoteku odvaja onoliko koliko može i da nisu nezadovoljni kada je riječ o podršci Ministarstva programima Kinoteke, ali ističe da je Kinoteka sama po sebi čudo i da svojim značajem prevazilazi društveno-ekonomsko stanje.

Pandurević upozorava na problem prijema i zaštite arhivskih materijala. “Veoma smo zahvalni Ministarstvu prosvjete i kulture što je prije tri godine odvojilo značajna sredstva za nabavku arhivskih polica za smještaj filmske građe, ali poslije toga nije ništa ulagano u našu ustanovu”, navodi on.

Ipak, zahvaljujući poznanstvima sa deponentima i donatorima ovih dana Kinoteka je uspjela da dobije 600 filmskih naslova i nabavi police vrijedne oko 20.000 KM.

Govoreći o saradnji sa ustanovama u susjednim zemljama koje se bave istom oblašću, Pandurević je rekao da Kinoteka ima izuzetno dobru saradnju sa Jugoslovenskom kinotekom.

“Zna se da su novoosnovane kinoteke bivših jugoslovenskih republika tražile i dobile `blagoslov` Jugoslovenske kinoteke. Tako je osnovana Kinoteka Republike Srpske. Ali, za razliku od ostalih regionalnih kinoteka, mi smo specifični, jer smo nastali autentično. Ništa nismo naslijedili – sve smo stvarali sami, ispočetka”, rekao je direktor Kinoteke Srpske

Kada sarađujete sa Jugoslovenskom kinotekom, kaže Pandurević, to je kao da sarađujete sa cijelom regijom, pa i svijetom, jer je Jugoslovenska kinoteka jedna od deset najznačajnijih u svijetu.

Kinoteka Srpske je republička ustanova kulture čija je osnovna djelatnost filmska arhivistika – prikuplja, trajno čuva i stručno obrađuje filmove, odnosno filmsku građu i prateći filmski materijal: fotografije, plakate, reklamne materijale, dokumentaciju, stare predmete iz oblasti kinematografije; kako bi ih učinila dostupnim istraživačima, studentima, građanstvu; te sarađuje sa srodnim ustanovama u zemlji i inostranstvu, obavlja razmjenu filmova i filmske građe.

Najzaslužniji za njen nastanak i razvoj svakako su nekolicina entuzijasta okupljenih svojevremeno oko „Srna filma“, koji su se još 1993. godine, osim snimanja dokumentarne filmske građe i produkcije dokumentarnih filmova , latili i posla na prikupljanju kinematografskih ostvarenja i stvaranju preduslova za nastanak filmskog arhiva Republike Srpske.

Filmski fond Kinoteke Republike Srpske danas raspolaže značajnom zbirkom igranih filmova (više od 1 000 naslova) na 35 i 16 mm, kako jugoslovenske, tako i inostrane produkcije, uglavnom novijeg perioda (druga polovina 20. vijeka).

U filmski fond Kinoteke Republike Srpske ulazi i zbirka od više stotina dokumentarnih filmova na 16 i 35 milimetara, nastalih na prostoru bivše Jugoslavije od 1945. do 1991. godine, te oko 300 negativa, različiti arhivski filmski materijali, filmski žurnali , te velika kolekcija video zapisa na beta, SVHS i VHS standardima, digitalni zapisi, tonski i magnetofonski zapisi…

(www.palelive.com / Srna / Dubravka Blagojević)