Огласи
Selo Delijaš (Crna Rijeka) se nalazi na jugozapadnim padinama Jahorine, u opštini Trnovo (Federacija BiH). Selo je odvajkada naseljeno uglavnom muslimanskim stanovništvom. Sjeverno od Delijaša nalazi se staro srpsko selo Zabojska, dom Golijanina, Rajića, Tomića, Ždrala… Između ova dva sela nalazi se srpsko groblje i velika nekropola stećaka.
Ova nekropola je jedna od najvećih nekropola u Bosni i Hercegovini, jer se sastoji od 243 stećka, okrenutih u pravcu zapad–istok, podijeljena starim putem u dvije grupe. 2005. ova nekropola stećaka je proglašena nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine. Stećci iz ove nekropole datiraju iz 14. i 15. vijeka, a dio stećaka je pretpostavlja se iz 16. vijeka (nakon turskog osvajanja).
Veliki broj ovih stećaka je utonuo u zemlju, dok je jedan dio na obodima pomjeren djelovanjem prirode, ali je i ljudski faktor odigrao veliku ulogu. Nekropola se sastoji od 28 sljemenjaka, 215 sanduka i ploča, od kojih je šest stećaka ukrašeno. Na jednom velikom stećku je predstavljeno muško kolo, a sa druge strane stećka je reljefno predstavljen muškarac koji odapinje strelu.
Ukrasi na stećcima povezuju ovu nekropolu sa nekropolama iz okoline Trebinja, Nevesinja, Bileće i Stoca. Iznad ove nekropole nalazi se brdo koje narod naziva Gradina. Na Gradini se mogu pronaći kamene grupe koje podsjećaju na gromile. Vjerovatno pripadaju grupi gromila Autarijata i Glasinačkoj kulturi. Međutim, bez ozbiljnijih naučnih istraživanja je o tome teško govoriti. Stara srpska plemena su na ova područja doselila najvjerovatnije iz Hercegovine, a selo Zabojska je zbog svog povoljnog položaja vjerovatno bilo naseljeno i Ilirima koji su se polako povlačili prema Romaniji. Na izlazu iz sela, upravo tamo gdje je vjerovatno bila nekropola njihovih prethodnika, podignuta je nekropola stećaka.
Jedan kilometar sjeverno, pored sela Zabojska nalazi se stijena odakle su klesani stećci. Tamo se još uvijek nalazi jedan stećak koji nije pomjeren i koji je ostao da čeka prenos do nekropole.
{yoogallery src=[/images/stories/reportaze/nekropola-delijas-zabojska/] width=[54] height=[54] title=[Nekropola stećaka i selo Zabojska] style=[lightbox] effect=[fade] spotlight=[1] prefix=[thumb54_] thumb_cache_dir=[thumbs54] thumb_cache_time=[1440] load_lightbox=[1] thumb=[plain] rel=[lightbox[mygallery]] load_lightbox=[1] resize=[1] order=[asc] count=[50]}
Ovo područje se nalazilo na samoj granici vlastelinske zemlje srpskih srednjovjekovnih porodica Pavlovića i Kosača.
Osvajanjem ovih prostora od strane Turaka srpsko stanovništvo se povlači ka zapadu. Stanovništvo koje je ostalo na ovim prostorima je bilo izloženo strašnim nametima. U selu Delijaš je vjerovatno živio aga, kojem su seljaci davali dio prinosa. Obronci Jahorine sa jugozapadne strane su bili bogati pašnjacima. Život seljaka na ovom području je bio potčinjen stočarstvu. Sijala se pšenica, na brojnim potocima koji izviru na južnoj strani Jahorine su bile postavljene vodenice. Užurbano se radilo i spremalo za zimu, koja je ovdje bila nemilosrdna. Stanovnici ovoga sela se prisjećaju strašnih zima, kada su sela bila zametena snijegom od dva metra.
Za vladavine Turaka su se desile strašne kuge, koje su desetkovale stanovništvo u Bosanskom pašaluku. Nakon velikih seoba stanovništva ovi prostori su ponovo naseljeni Srbima iz Crne Gore i Hercegovine. Stigli su preci porodica koje smo nabrojali u uvodu. Na mjestu gdje su bili grobovi njihovih predaka, sahranjeni su članovi njihovih porodica.
Groblje je osknavljeno u ratu i nakon potpisivanja Dejtonskog sporazuma, a selo Zabojska je zapaljeno. Nekada je iz ovog sela školu u Delijašu pohađalo tridesetak učenika, danas u selu ne živi niko. Selo je zapušteno i zaraslo.
(www.palelive.com)
