Огласи
Planina Romanija u istočnom dijelu Republike Srpske je poznata još i kao „Hajdučka gora“ zbog brojnih priča koje slušamo i prenosimo i danas.
Mitovi o hajducima, junacima i drugima su brojni i danas se prenose sa koljena na koljeno. Svakako najpoznatiji je mit o Starini Novaku, a sačuvali smo ga u epskim pjesmama.
Podno Romanije se nalazi grad Pale, na jugu je planina Jahorina, a na istoku Glasinačko polje.
Podno stijena se nalazi Novakova njiva, lijep proplanak idealan za kampovanje. Na ovom proplanku se svake godine organizuje Đurđevdanski uranak.
U blizini je Novakov vrelo, izvor hladne i čiste planinske vode.
Iznad njive i izvora u stijenama je priroda iznjedrila malu pećinu, dubine oko deset metara, a visine i do sedam metara. Ova pećina se naziva Novakova pećina, nazvana po hajduku Starini Novaku.
Ispod stijena Romanije u blizini se nalazi i Carski put, koji je u srednjem vijeku od Sarajeva, preko Paljanskog polja, pored stijena i dalje preko Glasinačkog polja vodio prema Drini i dalje u Carigrad. Na putu je podignut i zazidan izvor, koji narod naziva Careve vode. Ovo je najpoznatiji izvor u širem pojasu. Nekada je ovaj izvor bio mjesto odmora brojnih karavana, koji su zastajali da se osvježe i okrepe hladnom romanijskom vodom.
Drugi put prema Carigradu je vodio iz Sarajeva preko Mokrog pa mnogo težom stazom, kuda danas ide magistralni put Sarajevo – Sokolac. Ovaj put je bio mnogo bezbjedniji za karavane. Mokro je u to vrijeme bilo najveće varošište u Paljanskoj opštini.
Put preko Carevih voda nije bio bezbjedan. Karavane su napadali i pljačkali hajduci. Hajduci su prilazili čak i do ušća Paljanske i Mokranjske Miljacke, pa su Turci u Sarajevu formirali jedinice za zaštitu karavana koje su se nazivale Derbendžije. Derbendžije su obezbjeđivale uske prolaze i štitele karavanske puteve, pa je mjesto Derventa, nekoliko kilometara od Pala prema Sarajevu po njima dobilo ime.
Pećina Starine Novaka se nalazi na 1550 metara nadmorske visine, a do nje se uglavnom dolazi planiniskim puteljcima koji su danas markirani i obezbjeđeni. Cijela planina Romanija obiluje uglavnom zimzelenom šumom. Najviša tačka planine Romanije je Veliki Lupoglav sa nadmorskom visinom od 1652 m.
Romanija je dobila ime iz riječi Roman, Romania – zemlja Rimljana. Romaniju su naselili Rimljani u značajnom broju nakon pada odbrane Romejskog carstva (Istočno rimsko carstvo) i prodora Slovena i Avara. Veliki broj stanovnika, koji nisu željeli biti pod vlašću doseljenika, bježi u brda gdje nastavljaju živjeti slobodno.
Krajem 19. vijeka Austrougari su izgradnjom puta na Glasincu pronašli brojne ostatke Rimskih objekata. U iskopavanjima su pronađena i čuvena Glasinačka kolica, minđuše i ostaci oružja. Ovo slučajno arheološko otkriće na Glasinacu skrenulo je pažnju čitavog naučnog svijeta. Prema pretpostavkama jedna od rimskih utvrda se nalazila u blizini mjesta Buđ na Romaniji. Ovo područje sve do Goražda i Drine obiluje brojnim ostacima Rimske kulture koji nisu ni u najmanjoj mjeri istraženi.
Novakova pećina je korišćena za stanovanje i zaštitu od kada čovjek hoda i postoji na ovim prostorima. Pećinu su koristili Iliri, Kelti, Rimljani, Sloveni, ali i rumunska – vlaška plemena koja su u nekoliko navrata naseljavala područje Romanije. Plemena su uglavnom bila miroljubiva i bavila su se stočarstvom.
Pravu istinu o Starini Novaku ćemo teško saznati, ali je svakako interesantna njegova veza sa rumunskom istorijom, komandom rumunskog vojvode Mihaja Hrabrog i njegove borbe za oslobođenje od Turaka 1595. godine. Da li i koliko veze postoji između pećine, „našeg“ Starine Novaka, Bube Novaka, doseljavanja vlaških plemena, hajduka, nadiranja Islama i Osmanlija, ali i novčića iz Transilvanije koji su nedavno pronađeni u Pećini izvora Mokranjske Miljacke, biće zaista teško utvrditi.
Sve što više znamo o našem kraju, pojavljuje se sve više pitanja na koja nije moguće dati odgovor.
| {yoogallery src=[/images/stories/reportaze/novakova-pecina/] width=[154] height=[120] title=[Novakova pećina] style=[lightbox] effect=[fade] spotlight=[1] prefix=[thumb154_] thumb_cache_dir=[thumbs154] thumb_cache_time=[1440] load_lightbox=[1] thumb=[plain] rel=[lightbox[mygallery]] load_lightbox=[1] resize=[1] order=[asc] count=[50]} |
(www.palelive.com)
