Očuvanje srpskog jezika i ćirilice – garant opstanka Srba

ISTOČNO SARAJEVO – Očuvanje srpskog jezika i ćirilice garant je opstanka Srba u BiH i regionu, istakla je danas u Istočnom Sarajevu profesor sa Filozofskog fakulteta Univerziteta u Istočnom Sarajevu Biljana Samardžić.

Obraćajući se učesnicima Treće konferencije Srpske pravoslavne omladine pod nazivom „Samo sloga Srbina spasava“, koja je ove godine posvećena obilježavanju 100 godina od završetka Prvog svjetskog rata, ona je ukazala da ćirilica i srpski jezik nisu bili nikada više ugroženi kao danas, više nego i u vrijeme Velikog rata i austrougarske okupacije, kada su bili i zvanično zabranjeni.

„Srpski jezik ne smije da izgubi bitku sa `bosanskim jezikom`, jer se provlači teza o `bosanskom jeziku` kao jeziku svih građana BiH. Srpski jezik i ćirilica pokušavaju se svesti na granice Srbije. Tako se preko jezika Srbi u BiH pokušavaju preinačiti u Bosance“, upozorila je Samardžićeva, govoreći o temi „Srpski jezik i ćirilica kao identitetski kriterijumi srpskog naroda“.

Prema njenim riječima, ćirilica ima status proganjanog pisma, a sve je počelo u vrijeme austrougarske okupacije.

„Svaki okupator znao je da je ćirilica duša srpskog naroda, pa je prvo zabranjivao njenu upotrebu, čime je želio da uništi njegov duh. Naš narod je tada bio ujedinjen, složan i dovoljno nacionalno osviješten i uspijevao kroz istoriju da sve te pritiske izdrži i obori sve te naredbe o zabrani ćirilice“, istakla je Samardžićeva.

Navodeći da je u vrijeme Prvog svjetskog rata ćirilica bila javno zabranjena na području BiH, Srbije, Crne Gore i Hrvatske, ona je naglasila da je uz te zabrane išla i zabrana svega što na bilo koji način podsjeća i jača srpski nacionalni identitet, poput zabrane nošenja srbijanske šubare, slavljenja krsnih slava, hodočašća.

„Danas nigdje nemate takvih zabrana, ali, nažalost, stvorena je lažna slika da je ćirilica neko sekundarno i marginalizovano pismo srpskog naroda, što nije tačno. Ćirilica je naša duhovna vertikala i naš kičmeni stub. Ona je primarno pismo srpskog naroda i njegov duhovni identitet“, napomenula je Samardžićeva i pozvala srpski narod da se vrati ćirilici, srpskom jeziku i srpskom identitetu.

Profesor sa Pravoslavnog bogoslovskog fakulteta „Sveti Vasilije Ostroški“ u Foči Saša Šoljević govorio je danas učesnicima konferencije o temi „Pravoslavna crkva u BiH u vrijeme Prvog svjetskog rata“.

On je ukazao na činjenicu da je Austrougarska od aneksije BiH 1878. godine nastojala da stavi pod kontrolu Srpsku pravoslavnu crkvu /SPC/ u BiH, pa čak i Islamsku zajednicu.

„Na osnovu pritisaka koje je izvršila na Carigradsku patrijaršiju, pod čijom je jurisdikcijom tada bila SPC u BiH, Austrougarska stiče pravo da postavlja i smjenjuje trojicu mitropolita, što nije u skladu sa kanonima SPC“, naveo je Šoljević.

Naglašavajući da takva praksa nije postojala ni za vrijeme turske okupacije, jer je do uspostavljanja austrougarske vlasti Crkva sama birala mitropolite, Šoljević ukazuje da je u svemu tome još gore bilo to što je to činio inovjerni rimokatolički vladar Franc Jozef.

„Represija se nastavlja dalje pritiskom na mitropolite, kojima je bilo zabranjeno da direktno budu u kontaktu sa carigradskim patrijarhom. Sve je to išlo preko Zemaljske vlade, koja pod kontrolu stavlja i Sarajevsku bogosloviju i ukida srpske konfesionalne škole i time nastoji da natjera srpsku djecu da idu u takozvane komunalne ili državne škole, u kojima su trebala da budu vaspitana u duhu lojalnosti prema austrougarskoj vlasti“, pojasnio je Šoljević.

Cilj pritisaka na SPC, uz istovremeno ukidanje ćirilice, bio je stvaranje zajedničke „bosanske nacije i bosanskog jezika“.

„Cilj je bio otrgnuti Srbe u BiH od ostalih Srba. Tek Austrougarska stavlja granicu na Drini. Granice nije bilo ni u srednjem vijeku, a ni u tursko doba“, ukazuje Šoljević.

Prema njegovim riječima, sve to dovodi do borbe za crkveno-školsku autonomiju od 1893. do 1905. godine u kojoj su se našli narodni prvaci, koje su uglavnom činili bogati trgovci i mlada inteligencija, koja se školovala u inostranstvu, a sa njima su bili i episkopi i sveštenstvo.

On je rekao da je to rezultiralo da je 1905. godine usvojena Uredba o crkveno-školskoj autonomiji Srba u BiH, koja je ponovo ukinuta 1914. godine.

„Ponovo su zabranjene sve srpske konfesionalne škole, osim Bogoslovije, koja je bila pod direktnom kontrolom Zemaljske vlade“, naveo je Šoljević.

(www.palelive.com / Srna)