Stari Brod je smješten u kanjonu Drine 13 km nizvodno, sjeverno od Višegrada. Na ovom mjestu kao i u selu Miloševići koje je nešto južnije, su zloglasne ustaške crne legije u proljeće 1942. godine pobile više od 6000 srpskih civila.
Na ovom mjestu počela je izgradnja Spomen kapele i obilježja 2008. godine. Danas su u toku završni radovi. Projektom Akademije za umjetnost i konzervaciju SPC iz Beograda predviđeno je da naveći dio unutrašnjosti kapele, čitava unutrašnja strana sjevernog zida, bude oslikana upravo motivima stradanje srpskog naroda, koji silazi sa Romanije na Drinu. Biće prikazano i masovno skakanje srpskih djevojaka u Drinu.
Unutrašnjost južnog zida, lijevo i desno od ulaznih vrata kapele, biće oslikane scenama stradanja svetog Vukašina iz Klepaca i djevojčice Milice Rakić iz Beograda. Vukašin je stradao u Jasenovcu gdje ga je jedan ustaša mučio tražeći da se odrekne vjere pravoslavne. I nakon što se, uprkos strašnom mučenju, tokom kojeg su mu odsječene uši i nos, te izvađene oči, Vukašin nije odrekao srpskog porijekla i vjere pravoslavne, njegov krvnik je, kako to potvrđuju dokumenta iz arhive Nezavisne države Hrvatske, poludio.
Iza lika Vukašina biće oslikani motivi stradanja ljudi u Jasenovacu, najvećem srpskom stratištu. Na drugom zidu biće naslikana mučenička smrt trogodišnje Milice Rakić iz Zemuna, koja je stradala u vrijeme NATO bombardovanja Srbije 1999. godine. I Vukašina i Milicu kanonizovala je SPC.
U trijumfalnim lukovima tebalo bi da bude oslikano oko 40 likova mučenika dabrobosanskih i mileševskih, od Drugog svjetskog rata pa na ovamo, među kojima i Petra Dabrobosanskog i Platona Banjalučkog, koji su, takođe, stradali od ustaške ruke.
Prije 70 godina, u martu 1942. godine, u okviru ustaške ofanzive čija je namjera bila osvajanje granice na Drini, iz Sarajeva je, pod komandom krvnika Jure Francetića, krenulo oko deset hiljada ustaša koji su pred sobom tjerali nepregledne zbjegove srpskih civila sa područja Olova, Sarajeva, Pala, Kladnja, Han Pijeska, Sokoca, Rogatice, Borika…
Uplašeni narod kretao se ka Višegradu, nadajući se da će tu preći Drinu i spas pred ustaškom kamom naći u Srbiji.
Italijanski vojnici u Višegradu nisu dozvolili zbjegu od oko deset hiljada civila da pređe most, već su ih uputili nizvodno prema selima Miloševići i Stari Brod, gdje su bile skele.
To su iskoristile ustaše i spriječile srpske civile da se prebace na drugu obalu Drine. U ova dva mjesta masakrirali su i u Drinu pobacali više od šest hiljada djece, žena i staraca.
U toku su istraživanja i za oko pola godine trebalo bi da budu poznata imena svih tada stradalih srpskih civila.
Stravičnim ustaškim zločinom bili su zaprepašteni i vojnici nacističke Njemačke na desnoj obali Drine koji su pokušali da spriječe masovan pokolj Srba.
Prema sačuvanim tadašnjim svjedočenjima njemačkih vojnika „u Drinu se masovno bacilo 368 srpskih djevojaka da ne bi pale u ruke ustaških krvoloka“.
Poslanici u Narodnoj skupštini Republike Srpske iz Gornjedrinskog i Romanijskog kraja predložiće da spomenik podignut stradalim na Drini bude uvršten u prvu kategoriju spomenika.
Vezano:
Proljeće koje je odnijelo niz Drinu stotine Paljana
(www.palelive.com)