Oni koji su stradali ne treba da izgube radost i ljubav

Pravoslavni sveštenik protojerej-stavrofor Jeremija Starovlah, koga su zajedno sa sinom Aleksandrom gotovo na smrt pretukli pripadnici SFOR-a na Veliku nedjelju, 1. aprila 2004. godine, na Palama, rekao je Srni da se njihovo stradanje ne može izolovati od muka i stradanja srpskog naroda i naglasio da je najvažnije da oni koji su stradali ne izgube radost i ljubav prema svima i svakome.

Sjećajući se tog dana od prije 12 godina, kada su njegov sin Aleksandar, takođe sveštenik, i on na mučki način napadnuti i teško povrijeđeni u Parohijskom domu na Palama, sveštenik Jeremija je rekao da oni koji su napad počinili zaboravljaju na veliku hrišćansku istinu da „ubistvo tijela ne znači i ubiti dušu“.

„Posebno u danima Časnog posta, kada bi trebalo da se sa radošću pripremimo za Vaskrsenje, koje je smisao našeg postojanja setimo se ‘Svetog pisma’ i onog što je tamo poručeno – ‘ne plašite se onih koji ubijaju telo, plašite se onih koji ubijaju dušu, jer to je nešto najopasnije'“, podsjetio je sveštenik Starovlah.

On je naglasio da je „čovjek živ onoliko koliko ima duše, srca i ljubavi u sebi“. „Ima veoma zdravih ljudi u telu, ali su u duši pusti“, ocijenio je sveštenik Jeremija.

Evocirajući sjećanja na 1. april te 2004. godine, sveštenik Starovlah kaže da sjećanja ne mogu da izblijede i da ona nadilaze želju Aleksandra i njega da to prevaziđu i da žive normalnijim životom.

„Međutim, ne možemo se mi izolovati i isključiti iz svih muka i stradanja našeg srpskog naroda. Bio sam 3. marta na obilježavanju egzodusa mojih Ilijašana u Bijeljini. Bukvalno svaka porodica je teško ožalošćena, jer je gotovo svako od njih žrtvovao, izgubio nekog srodnika da bi sačuvao ognjište, a i ta ognjišta su kasnije žrtvovana, jer su znali da će ih prihvatiti majka i otac utočišta i sigurnosti koji se zovu – Republika Srpska“, naglasio je Starovlah.

U toj dramaturgiji života, kaže on, izvorište muka njegove porodice i muka njegovih sunarodnika možda nije isto, ali treba nastojati živjeti normalnim životom blagodareći Bogu.

„Pokušavamo, i Gospod nam daje snagu, odnosno mi smo trajno blagodarni Bogu jer posle toga svaki dan, svaka nedelja, da ne kažem godina bila je produžetak našeg telesnog života“, rekao je Starovlah.

U osvrtu na sam sudski proces koji se prema tužbi porodice Starovlah vodi pred Sudom BiH u Sarajevu, Jeremija Starovlah rekao je da on još traje i da nikakva presuda još nije donesena.

„Napravljena je čak pauza od dve godine. Očekujemo da se to konačno završi da bi i mi stekli neki mir, jer nas sve to mnogo opterećuje… svako povezivanje za taj događaj… Dosta nam je da svaki dan živimo, bukvalno živimo sa tim“, rekao je sveštenik Starovlah.

Sveštenik Jeremija je podsjetio da su njegov sin Aleksandar i on bili toliko povrijeđeni da nekoliko godina uopšte nisu mogli da obavljaju svoj sveštenički poziv.

„Apsolutno trajno nam je prisutna invalidnost. To je nešto što se zna i ne treba da utvrđuju ni pravnici ni Sud, nešto što su nepristrasni lekari i u Srbiji i BiH i svugde utvrdili“, rekao je Starovlah.

On je naglasio da od Gospoda, koji je, kako je rekao, i do sad gledao njegovu porodicu i učinio da Aleksandar i on zacijele rane, a njihovi najmiliji prežive dane kada su ih gledali u dubokoj komi, moli da učini da i dalje ne izgube taj odnos ljubavi i radosti prema svima, posebno prema onima koji su im bili podrška u najgorim danima.

„U svim dešavanjima čovek živi sa tim traumama, ali bez ljubavi, bez ljubavi božanske prema čoveku i ljubavi ljudi prema nama i eto bez interesovanja medija za nas, poput Vašeg, bilo bi nam teže. Mi smo blagodarni i sve to nas drži, održava… Sav taj odnos – vertikala ljubavi Boga prema nama i ljubav ljudi“, naglasio je sveštenik Jeremija.

On je ukazao da je najvažnije da čovjek, u bilo kakvoj situaciji da se nađe, ima nadu i vjeru u budućnost. Upravo tu nadu, kaže on, prepoznao je na licima svojih Ilijašana, koji su proživjeli teške životne drame, ali su znali da je njihova budućnost – Republika Srpska.

„Nešto sam video na njihovim licima i u danim egzodusa. Izraz koji tada nisam mogao duboko shvatiti, a danas apsolutno shvatam. Mnogi su tada izlazili sa kovčezima svojih junaka, očeva, dece, sinova i nisu znali gde će se nastaniti – da li na Sokolac, Bijeljinu, Pale… ali su znali da idu ka budućnosti, a budućnost im je sigurno njihova majka – Republika Srpska“, rekao je Starovlah, koji je više od 18 godina službovao u Ilijašu.

Upravo stoga, kaže on, danas se ponekad osjeća tužno kada spozna da to neki pojedinci ne vide i ne obaziru se na sudbinu svojih divnih sunarodnika.

„Osećam da pojedini danas to ne mogu da vide. Što ne prevaziđu sujetu i dogovore se šta činiti za dobro sopstvenog naroda, za dobro svakog od nas, pa i za dobro svakog od njih? To nam fali… Da budemo malo jedinstveni i da se setimo da su se mnogi, mnogi žrtvovali da bi nama danas bilo bolje u Republici Srpskoj“, rekao je Starovlah.

On je naglasio da istinski vjeruje, da misli da je u pravu i da se moli i preklinje da oni koji ne uviđaju značaj Srpske malo savladaju i prevaziđu svoje ljudske slabosti.

„To su slabosti koje je lako prevazići i tako nam malo treba da se ujedinimo da bi poboljšali i naš životni status, i budućnost, i perspektivu Republike Srpske“, ocijenio je sveštenik Jeremija Starovlah, koji penzionerske dane provodi u Beogradu prenoseći svoje veliko životno iskustvo i umijeće istinske ljubavi prema Bogu i čovjeku na unučad Irinu i Danila.

U noći između 31. marta i 1. aprila 2004. godine, u vrijeme vaskršnjeg posta, pripadnici međunarodnih snaga u BiH izveli su klasičnu desantnu akciju na Pale i upali u svešteničke stanove i parohijski dom u kojima su se oni nalazili.

Upad je izvršen i u Hram Uspenja presvete Bogorodice, a sve pod izgovorom da „traže ratne zločince, konkretno prvog predsjednika Republike Srpske Radovana Karadžića“.

Helikopteri sa vojnicima spustili su se na obližnji fudbalski stadion, a u krugu od 100 metara od Parohijskog doma bilo je zabranjeno svako kretanje civilima, od kojih su neki dobili udarce od pripadnika NATO-a i SFOR-a.

Vojnici SFOR-a eksplozivom su raznijeli vrata parohijskog doma, a potom i vrata dva stana koja su se nalazila iznad Parohijskog doma, a u kojima su živjeli sveštenici Jeremija Starovlah i Miomir Zekić sa svojom porodicama.

Neposredno po upadu u stan Starovlaha, vojnici su Jeremijinu suprugu Vitorku zatvorili u jednu sobu, a njega i sina Aleksandra počeli brutalno tući.
Aleksandar, koji se oporavljao od operacije žuči, od siline udaraca pao je u komu.

Vojnici SFOR-a upali su i u stan sveštenika Zekića koji se nalazio pored stana Starovlaha. Jedan od njih je pucao iz puške prema Zekiću, a ubrzo nakon toga su on i njegova supruga bili vezani.

Vojnici SFOR-a ušli su i u kuću pored Parohijskog doma, u kojoj su živjeli sveštenik Slobodan Lubarda i đakon Mladen Vidaković. Vidaković je tom prilikom doživio stres jer su vojnici uperili puške u krevet u kojem je ležala đakonova supruga sa djetetom od 22 mjeseca.

Nakon jednočasovnog iživljavanja, pripadnici multinacionalnih snaga su teško povrijeđene Starovlahe helikopterom prebacili u bolnicu u Tuzlu. Polumrtva tijela samo su unijeli u bolnicu, spustili ih na pod hodnika, nakon čega su napustili ovu zdravstvenu ustanovu.

Medicinsko osoblje, sve do telefonskog poziva Vitorke Starovlah, nije znalo o kakvim je pacijentima riječ i ko su oni uopšte. Iako su pripadnici multinacionalnih snaga tvrdili da su Starovlasi povrede dobili od detonacije eksplozije dinamita, medicinskim nalazima utvrđeno je da su brutalno isprebijani.

Jeremija je zadobio povrede glave, grudnog koša, rebara i kičmene kosti i hitno je operisan, kao i Aleksandar, koji je tek nakon neizvjesnog i upornog liječenja izašao iz komatoznog stanja.

Starovlasi su iz Tuzlanske bolnice, gdje su im spašeni životi i pružena maksimalna medicinska pomoć, prebačeni na VMA u Beogradu, gdje je nastavljeno njihovo liječenje.

Svešteniku Jeremiji i njegovom sinu Aleksandru ostale su trajne posljedice od prebijanja. Aleksandar je stoodstotni invalid kojem je stalno potrebna tuđa njega i pomoć.

Predsjednik Republike Srpske Milorad Dodik je 1. aprila 2009. godine, kao tadašnji predsjednik Vlade Srpske, donio odluku da se vjeroučitelju Aleksandru Starovlahu dodijeli izuzetna penzija sa željom da mu se olakša život i da mu bude obezbijeđena neophodna rehabilitacija.

Tužba protiv BiH Evropskom sudu za ljudska prava

Pravni zastupnik porodice Starovlah Miljkan Pucar izjavio je Srni da će, zbog zločin izvršenog na tom porodicom 1. aprila 2004. godine na Palama, u narednih mjesec dana pokrenuti postupak protiv BiH pred Evropskim sudom za ljudska prava u Strazburu, nakon što su iscrpljene pravosudne instance u BiH.

Pravoslavni sveštenik protojerej-stavrofor Jeremija Starovlah, njegov sin Aleksandar, te članovi njihove porodice nikada neće saznati ko je naredio, a ko izvršio zločin u kojem su ih prije 12 godina na Palama pripadnici NATO i tadašnjeg EUFOR-a brutalno pretukli, a ostale članove porodice i sveštenike maltretirali, jer je BiH obezbijedila imunitet onima koji su to naložili i počinili.

Pucar navodi da je Ustavni sud BiH odbacio apelaciju porodice Starovlah na presudu Suda BiH, kojom je odbijen njen zahtjev da joj BiH isplati naknadu štete zato što je izvršen zločin nad porodicom.

„Tražili smo da porodici Starovlah bude isplaćena nematerijalna odšteta jer nikada nisu saznali ko je izvršio zločin, niti imaju mogućnost da to saznaju.

Smatramo da porodica Starovlah ima pravo, a BiH obavezu da im isplati odštetu, jer je neko snagama NATO-a i EUFOR-a u BiH dao imunitet zbog čega oni nikad neće saznati ko je izvršio zločin“, naglašava Pucar.

On napominje da svako ima pravo da vodi sudski postupak protiv onoga ko mu je načinio štetu, da počinilac bude pronađen, da mu se sudi i da za to bude osuđen.

Pucar podsjeća da je nakon napada na Starovlahe upućen dopis zemljama čije su jedinice bile na zvaničnom sajtu NATO-a da bi protiv njih bili pokrenuti postupci zbog toga što je učinjeno.

„Neke od tih zemalja negirale su da su njihove jedinice u tome učestvovale, iako je to nesporno. Na video-snimku koji su mediji prenijeli sa lica mjesta, vidi se da su u tome učestvovale britanske snage, na osnovu oznaka na njihovim uniformama“, navodi Pucar.

On napominje da su sve te zemlje odgovorile da njihovi vojnici imaju imunitet i da se protiv njih neće voditi postupak.

Pred Sudom BiH još je u toku postupak koji se odnosi na naknadu članovima porodice Starovlah koji su trajno onesposobljeni za rad, a odluku bi trebalo da donese Drugostepeno vijeće.

„Tražili smo da im mjesečno bude isplaćivana naknada zato što ne mogu da rade. Aleksandar je stoodstotni invalid. On je dobio penziju, ali je to nedovoljno za život, jer mu je svakodnevno potrebna njega. To nije pravična naknada za ono što mu je učinjeno“, naglašava Pucar.

U noći između 31. marta i 1. aprila 2004. godine, u vrijeme vaskršnjeg posta, pripadnici međunarodnih snaga u BiH izveli su klasičnu desantnu akciju na Pale i upali u svešteničke stanove i parohijski dom u kojima su se oni nalazili.

Upad je izvršen i u Hram Uspenja presvete Bogorodice, a sve pod izgovorom da traže ratne zločince, konkretno prvog predsjednika Republike Srpske Radovana Karadžića.

Helikopteri sa vojnicima spustili su se na obližnji fudbalski stadion, a u krugu od 100 metara od Parohijskog doma bilo je zabranjeno svako kretanje civilima, od kojih su neki dobili udarce od pripadnika NATO-a i EUFOR-a.

Vojnici SFOR-a eksplozivom su raznijeli vrata parohijskog doma, a potom i vrata dva stana koja su se nalazila iznad Parohijskog doma, a u kojima su živjeli sveštenici Jeremija Starovlah i Miomir Zekić sa svojom porodicama.

Neposredno po upadu u stan Starovlaha, vojnici su Jeremijinu suprugu Vitorku zatvorili u jednu sobu, a njega i sina Aleksandra počeli brutalno tući.
Aleksandar, koji se oporavljao od operacije žuči, od siline udaraca pao je u komu.

Vojnici SFOR-a upali su i u stan sveštenika Zekića koji se nalazio pored stana Starovlaha. Jedan od njih je pucao iz puške prema Zekiću, a ubrzo nakon toga su on i njegova supruga bili vezani.

Vojnici SFOR-a ušli su i u kuću pored Parohijskog doma, u kojoj su živjeli sveštenik Slobodan Lubarda i đakon Mladen Vidaković. Vidaković je tom prilikom doživio stres jer su vojnici uperili puške u krevet u kojem je ležala đakonova supruga sa djetetom od 22 mjeseca.

Nakon jednočasovnog iživljavanja, pripadnici multinacionalnih snaga su teško povrijeđene Starovlahe helikopterom prebacili u bolnicu u Tuzlu. Polumrtva tijela samo su unijeli u bolnicu, spustili ih na pod hodnika, nakon čega su napustili ovu zdravstvenu ustanovu.

Medicinsko osoblje, sve do telefonskog poziva Vitorke Starovlah, nije znalo o kakvim je pacijentima riječ i ko su oni uopšte. Iako su pripadnici multinacionalnih snaga tvrdili da su Starovlasi povrede dobili od detonacije eksplozije dinamita, medicinskim nalazima utvrđeno je da su brutalno isprebijani.

Jeremija je zadobio povrede glave, grudnog koša, rebara i kičmene kosti i hitno je operisan, kao i Aleksandar, koji je tek nakon neizvjesnog i upornog liječenja izašao iz komatoznog stanja.

Više visokostručnih medicinskih ekipa iz Tuzle, Banjaluke, Vojno-medicinske akademije /VMA/ u Beogradu pregledalo je dvojicu nastradalih i nisu ništa pronašle što bi upućivalo na povrede zadobijene detonacijom ili puščanim zrnima. Svi su saglasni da su povrede nastale jakim udarcima tupim predmetima.

Starovlasi su iz Tuzlanske bolnice, gdje su im spašeni životi i pružena maksimalna medicinska pomoć, prebačeni na VMA u Beogradu, gdje je nastavljeno njihovo liječenje.

I Istražna komisija o događajima na Palama čiji je izvještaj usvojio i Predstavnički dom Parlamentarne skupštine BiH, potvrdila je da su Starovlasi povrijeđeni „dejstvom tupog predmeta, teškog i zamahnutog mehaničkog oruđa, kao i dijelovima tijela.“

U izvještaju se, kao nesporno, navodi da su vojnici, nakon akcije, teško povrijeđene Starovlahe ostavili u hodniku Tuzlanske bolnice kao NN lica, a da su ljekari odmah konstatovali teške povrede glave, vratnog pršljena i slomljene nadlaktice kod Jeremije, kao i prelom svih kostiju lica i rane na grudnom košu kod njegovog sina Aleksandra.

Neposredno nakon akcije, NATO je na svojoj internet stranici saopštio da je u akciji učestvovala mješovita jedinica oformljena od vojnika iz Italije, Slovenije, Velike Britanije, SAD, Rumunije, Mađarske i Austrije.

Zemlje članice NATO-a, čiji su vojnici bili u sastavu EUFOR-a i za koje se vjeruje da su učestvovale u akciji, uglavnom su se oglušile o zahtjeve Okružnog tužilaštva iz Istočnog Sarajeva o utvrđivanju krivične odgovornosti njihovih državljana, osim Italije.

Neke od njih, poput Velike Britanije i Slovenije, tražile su da im prvo budu dostavljena imena njihovih vojnika, jer bez toga, navodno, ne mogu da pokrenu istragu.

Svešteniku Jeremiji i njegovom sinu Aleksandru ostale su trajne posljedice od prebijanja. Aleksandar je stoodstotni invalid kojem je stalno potrebna tuđa njega i pomoć.

Predsjednik Republike Srpske Milorad Dodik je 1. aprila 2009. godine, kao tadašnji predsjednik Vlade Srpske, donio odluku da se vjeroučitelju Aleksandru Starovlahu dodijeli izuzetna penzija sa željom da mu se olakša život i da mu bude obezbijeđena neophodna rehabilitacija.

Odlukom blaženopočivšeg patrijarha srpskog Pavla sveštenik Starovlah služi u Hramu Svetog Đorđa na Bežanijskoj kosi u Beogradu, gdje i živi sa porodicom.

(www.palelive.com / Srna / Sanja Srdić Macanović)