Огласи
FOČA – Na mjestu Crna stijena, na desnoj obali Drine, na putu između Kazneno-popravnog zavoda i Univerzitetske bolnice Foča, danas je osveštan spomenik i služen parastos za 19 srpskih rodoljuba iz fočanskih Čelebića koje su austrougarski okupatori na tom mjestu strijeljali 2. septembra 1914. godine.
Nakon više od 100 godina, jedno od mjesta na kojima su Austrougari na početku Prvog svjetskog rata vršili masovna pogubljenja Srba konačno je obilježeno spomenikom.
Danilo Bodiroga, unuk Milovana Bodiroge koji je strijeljan na Crnoj stijeni sa dvojicom braće od stričeva, kaže da su, kako im je ispričala njegova baba, u smrt otišli sa pjesmom.
„Kada su ih doveli na strijeljanje zagrlili su se i Vujica Bodiroga je zapjevao `Oj, nevene, moj nevene, blago onom ko te bere`, a oni su prihvatili pjesmu, svih 19 ovdje strijeljanih. Moj pokojni đed je ustao, bio je ranjen, dočekali su ga maljem i zasuli ih živim krečom“, priča Bodiroga.
Prema podacima Muzeja Stare Hercegovine, u fočanskom srezu Austrougari su za vrijeme Prvog svjetskog rata strijeljali ili objesili 500 Srba, od kojih je 170 bilo iz tadašnje opštine Čelebići, pograničnog pojasa prema Kraljevini Crnoj Gori, a 356 Srba je odvedeno u logore u Doboj i Arad, odakle ih se većina nikada nije vratila.
Austrougarima je bio cilj da „očiste“ od Srba granicu sa Crnom Gorom, a jedina krivica mještana Čelebića je bila što su bili Srbi, dok su formalno optuživani da sarađuju sa crnogorskom vojskom.
Logori u Doboju i Aradu smatraju se prvim koncentracionim logorima u Evropi, a masovna ubijanja Čelebićana mogu se okarakterisati kao prvo etničko čišće u 20. vijeku, istaknuto je na današnjem parastosu.
U Čelebićima je između dva svjetska rata u spomen na stradale mještane izgrađena crkva Uspenja Presvete Bogorodice, a spomenikom je obilježeno i mjesto pogubljenja na brdu Šište iznad Foče, na lijevoj obali Drine, gdje su strijeljana 52 rodoljuba iz Čelebića, a na to mjesto su preneseni i ostaci kostiju 19 ubijenih na Crnoj stijeni.
„Prvi je stradao Vučko Miletić na svom pragu, a onda su uslijedila strijeljanja na Crnoj stijeni i na Šištetu, pa odvođenja u logore u Doboj, Arad, a sada smo našli nove podatke da ih je nekolicina stradalo i u Beču. Sa male opštine Čelebići, više od 250 vojnički sposobnog stanovništva je ubijeno ili je umrlo u logorima, a odvođeni su čak i žene i djeca“, kaže potomak žrtava LJubomir Todović.
On ističe da je podizanje spomenika najmanje što se moglo učiniti za srpske heroje.
„Ove sramne stranice austrougarske istorije ne smijemo zaboraviti. Oprostiti možemo, ali ako zaboravimo zlo će se ponovo roditi“, rekao je jedan od potomaka Žarko Todović.
Načelnik opštine Foča Radisav Mašić ističe da je, nakon višedecenijskog zaborava, prije tri godine služen pomen ubijenima na brdu Šište, a sada je zahvaljujući potomcima i lokalnoj zajednici podignut spomenik i na Crnoj stijeni.
„Naš je dug i obaveza da se sjećamo srpskih rodoljuba i da ovo bude mjesto na kome ćemo se okupljati, da zaborav ne bi učinio ono što je učinio prethodnih 100 godina“, naveo je Mašić.
Strijeljanjima Čelebićana prethodila su ubistva uglednih fočanskih trgovaca i sveštenika koji su držani kao taoci na drinskim mostovima u Foči i u Brodu na Drini, a nakon Prvog svjetskog rata spomenik im je podignut na lijevoj obali kod željeznog mosta.
(www.palelive.com / Srna)
