Огласи
Reprezentacije Bosne i Hercegovine i Srbije su na prošlim Olimpijskim igrama predstavljali Paljani. Nositi zastave dvije zemlje na Olimpijskim igrama nije mali uspjeh, već nešto što se gradi godinama i nešto što ima tradiciju ukorijenjenu duboko u prošlosti.
Pale su nekada bile u samom vrhu jugoslovenskog smučanja. Broj takmičara koji nas je predstavljao na evropskim i svjetskim takmičenjima je ovo malo mjesto svrstavao među svjetske smučarske velesile.
Ovaj tekst nas želi podsjetiti, ko smo u stvari bili i koliku tradiciju i obavezu smo naslijedili.
Paljani se rađaju na skijama! – Ovim naslovom je započeo tekst u knjizi „50 godina smučanja na Palama“ doktor Žarko Ostojić, bivši predsjednik Smučarskog kluba „Romanija“ i predsjednik Smučarskog saveza Jugoslavije, koja je izdata 1983. godine.
Ovo malo mjesto je do sada iznjedrilo 16 olimpijaca, a u centru Pala je u znak zahvalnosti i njima u čast postavljena „Olimpijska pahuljica“. Paljani su dali izuzetan doprinos dolasku i održavanju Olimpijskih igara u Sarajevu i danas sa ponosom možemo reći da je Pale olimpijski grad, a Jahorina olimpijska planina.
Olimpijska pahuljica u centru Pala, posvećena paljanskim olimpijcima
Bogata smučarska tradicija je počela 1933. godine, kada su na Palama počeli da se organizuju smučarski kursevi, koje je tada organizovao Podsmučarski savez Sarajeva. Djeca su počela da skijaju na običnim daskama, još nisu znala smučarsku tehniku, tek dolaskom smučara iz Sarajeva, smučanje na Palama je dobilo ton. Iste godine je održana i samostalna trka žena.
Na takmičenjima, koja su organizovali „Slavija“ i „Ski-klub“ Sarajevo, pojavljivali su se nepoznati mladići koji su zauzimali visok plasman i koji su na sebe skretali pažnju. Ti talentovani mladići postajali su članovi „Slavije“, „Ski-kluba“ Sarajevo i sokolskih društava. Jedan od najtalentovanijih bio je Grujo Samardžić, koji je prve smučarske korake naučio na Palama i koji je nastupao u početku izvan konkurencije, a kasnije za „Slaviju“. On se razvio u izvanrednog smučara koji je uglavnom znao samo za pobjede!
Vlasto Bogdanović, Anton Tilinek i Grujo Samardžić na Jahorini 1934 godine. Druga slika trening na Palama 1933. godine
Smučarska tradicija Bosne i Hercegovine, upravo tradicija na čijim se temeljima izgrađivala veličanstvena „građevina“ 14. zimskih olimpijskih igara, neraskidivo je vezana za Pale i Jahorinu kao njihov dio.
Ovdje je 1934. izgrađena jedna od prvih smučarskih skakaonica u Jugoslaviji, a iste godine je osnovan i Smučarski klub Romanija. Slučaj je htio da je iste godine Bloudek izgradio i skakaonicu na Planici, koja ubrzo postaje konkurent ravan i jednom Holmenkolenu. Priče o skakaonicama na Palama i Planici tekle su sasvim različitim tokom, ali ostaje zabilježeno da se počelo graditi iste godine. Slučaj je htio da je mlade škakače na obje skakaonice obučavao Norvežanin Jar Bjern; i one na Planici i one na Palama…
Pale i Jahorina bili su 1937. godine domaćini prvog jugoslovenskog V smučarskog sleta, a Paljani su kao domaćini i učesnici takmičenja u okviru ekipe „Slavije“. Iza ova dva najznačajnija prijeratna smučarska događaja u Bosni i Hercegovini, reda se čitav niz novih i većih iza ratnog pustošenja, a mjesto događanja im je Jahorina.
Smučari s Pala prije rata
Na ovoj planini januara 1953. godine otvara se prva uspinjača u Bosni i Hercegovini, a dva mjeseca kasnije održano je i prvo internacionalno takmičenje u alpskom smučanju za „Jahorinski kup“. Kad je 1955. godine na Jahorini održano i nezvanično studentsko prvenstvo svijeta u smučanju, dalja bućnost Jahorine kao smučarskog centra bila je trasirana. Pedesetih godina ovdje se grade i prvi značajni smještajni kapaciteti, tradicija internacionalnih smučarskih priredbi se nastavlja, a Jahorina postepeno ulazi u red u Evropi poznatih zimskih centara.
Iza ovih nekoliko priča o prvoj skakaonici, prvom jugoslovenskooi smučarskom sletu i prvoj uspinjači, na red su došli Paljani – prvaci Jugoslavije.
U vrijeme dok se patrolno trčanje sa gadanjem borilo za međunarodnu afirmaciju i uvrštavanje u program zimskih olimpijskih igara, nova disciplina već je zaživjela i na Jahorini. Patrolno trčanje sa gadanjem- kasnije biatlon, disciplina u kojoj će krajem sedamdesetih i početkom osamdesetih godina paljanski smučari načiniti bum na jugoslovenskom planu.
Smučarske staze na Palama
Napravljen je značajan rezultatski skok, posebno kroz razvoj biatlona i izlazak na jugoslovensku secenu šampionske generacije čiji su predvodnici bili Tomislav Lopatić i Zoran Ćosić.
Do pojavljivanja generacije paljanskih šampiona, bosanskohercegovački smučari i smučarke osvojili su samo četiri titule jugoslovenskih prvaka. Prva titula pripala je pomenutom fudbalskom treneru Travničaninu Miroslavu Ćiri Blaževiću, druga Katici Sporer (SSK), a ostale dvije u spustu osvojio je Ajdin Pašović, Paljanin, koji je sticajem okolnosti, kao već „školovan“ junior, iz „Romanije“ prešao u Sarajevski smučarski klub.
Dakle, za tri decenije svi bosanskohercegovački smučari i smučarke osvojili su četiri titule prvaka Jugoslavije, a dva puta više trofeja pripalo je paljanskim biatloncima u četiri predolimpijske godine.
Pojedinačni prvaci Jugoslavije u biatlonu bili su Lopatić i Ćosić, a ostali trofeji osvajani su u ekipnoj konkurenciji, što uspjesima „Romanije“ daje posebnu težinu, jer dokazuje da nije riječ o klubu koji „drži“ jedan ili dvojica talentovanih takmičara, već o smučarskom kolektivu iza koga stoji temeljit rad i čitav niz kvalitetnih pojedinaca.
Budo Vuković na takmičenju 1939.godine
Sve ove paljanske smučarske priče samo su dio, možda nešto koloritniji, velikog mozaika, tradicije na čijim je temeljima, između ostalog, izgrađena veličanstvena „građevina“ 14. zimskih olimpijskih igara. Pretjerano bi bilo tvrditi da se na Palama i Jahorini nalazi cjelokupan temelj bsanskohercegovačkog smučanja, ali je neosporno da se upravo tu nalazi njegov značajni dio.
No, paljansku smučarsku tradiciju ne čine samo takmičari i takmičarski rezultati, već i vrijedni organizatori, najčešće regrutovani iz redova „bivših“ asova, koji su svoju dobru volju i znanje udružili s ostalim smučarskim entuzijastima i u organizaciji takmičenja na 14. zimskim olimpijskim igrama. A zar od toga ima nečeg logičnijeg, baš kao što nam se najlogičnijim čini i razmišljanje u Smučarskom savezu Bosne i Hercegovine o osnivanju „smučarskih razreda“ baš u okviru Srednjoškolskog centra na Palama. Uostaiom, pored Jahorine, koja je paljanski biser za svijet, same Pale kao mjesto čine nam se perspektivnim smučarskim centrom, koji po mnogome po poziciji podsjeća na tamo neki Obezdorf, Madonu ili Kicbil.
Paljani, kao olimpijski kandidati (Cosić i Lopatić), sudije i uređivači staza daće svoj maksimalni doprinos 14. zimskim olimpijskim igrama. Ta najveća sportska manifestacija koja je ikada održana kod nas trebalo bi da bude novi impuls za dalji razvoj i rast paljanskog smučanja.
Zoran Ćosić i Tomislav Lopatić
(Nastaviće se…)
(www.palelive.com / Korišćen materijal: „50 godina smučanja na Palama“)
