„Posljednja noć fra bega Ive Andrića“ – novi roman Miroslava Jankovića

ISTOČNO SARAJEVO – U izdanju internet knjižare „Agora“ objavljen je novi roman novinara i pisca Miroslava Jankovića iz Istočnog Sarajeva pod nazivom „Posljednja noć fra bega Ive Andrića“ u kojem je nobelovac literarni junak.

„Pokušao sam da jednu manje poznatu dimenziju Andrićeve ličnosti donesem i predstavim na ovaj način, jer je naš nobelovac složena i umjetnička pojava i privatna ličnost, tako da se može reći da ima veoma bogatu i kontroverznu biografiju“, rekao je Janković za Srnu.

Prema njegovim riječima, Andrić i književno i nacionalno pripada različitim narodima ovog područja, jer je pomalo do danas ostalo sporno, a mnogima i nejasno da li Andrić pripada potpuno srpskoj književnosti ili pripada i srpskoj i hrvatskoj i novoproglašenoj „bosanskoj“ književnosti.

Kada se analiziraju lik i Andrićevo djelo, kaže Janković, ispada da je Andrić nadnacionalna pojava ovih prostora i da se naprosto mora „dijeliti“ između naroda na ovim prostorima.

„Prema jednoj staroj teoriji najtačnije je da pisac pripada onoj književnosti u čijim okvirima se afirmisao. Andrić je lično govorio da pripada srpskoj književnosti, a pisao je i ijekavicom i ekavicom, ali mjestom rođenja on pripada i `bosanskoj` književnosti“, navodi Janković.

On je rekao da Andrić nacionalno pripada i Hrvatima, jer se čak i tematski bavio hrvatskom nacijom, pogotovo njihovim katoličkim redom franjevcima o kojima je napisao najbolje stranice svoje proze u nekoliko pripovijetki.

Janković smatra da Andrić kao pisac ima veliku „biografsku manu“, jer ima obimnu biografiju, a to, kako ocjenjuje, za književnika nije dobro jer preko velike biografije počinje da se osporava njegovo umjetničko djelo.

„Šta to znači? Da se Andrić nije tako visoko vinuo u politici Kraljevine Jugoslavije i da nije bio ambasador u tako velikoj zemlji kao što je NJemačka i to uoči početka Drugog svjetskog rata, te da nije bio zamjenik ministra spoljnih poslova, odnosno čovjek koji je ostvario uspješnu političku karijeru, on bi sigurno bio manje osporavan kao pisac“, smatra Janković.

On kaže da je Andrić zbog svoje političke karijere morao da mijenja i svoja politička uvjerenja, jer se pojavio i u okviru mladobosanskog pokreta protiv Austrougarske kao jugoslovenski nacionalista, pa je onda kao diplomata bio i srpski nacionalista, a potom je nakon Drugog svjetskog rata pristupio i komunistima što su, za mnoge, sporni detalji njegove bogate biografije i života.

Međutim, kaže Janković, svi oni koji Andrića osporavaju iz političkih razloga, bar se do danas u jednom slažu, a to je da je veliki pisac.

Objašnjavajući naslov svog romana „Posljednja noć fra bega Andrića“, Janković objašnjava da je tu riječ o nečemu što ga „prati još od ranih beogradskih dana, po dolasku iz Zagreba, kao mladi hrvatski lirik koji se tamo nešto naljutio zbog tretmana njegovih pjesama i orijentalnog načina izražavanja, odnosno jezika koji je obilovao turcizmima“.

„I Isidora Sekulić, ugledna i jedna od najobrazovanijih Srpkinja u tom vremenu, nakon što je Andriću vrlo brzo postala velika prijateljica, nazvala ga je `fra Ivan beg`. Moja ideja bila je da roman upravo nosi taj naziv, ali moj izdavač je smatrao – budući da je to roman toka svijesti, koji je vremenski ograničen samo na posljednju noć svjesnog života Ive Andrića, u njegovom stanu u Beogradu, nakon koje doživljava moždani udar, pa ga odvoze u bolnicu, gdje je na aparatima proveo oko dva i po mjeseca života – da roman nosi upravo pomenuti naslov“, rekao je Janković.

Prema njegovim riječima, Andrić je „i volio i ljutio se na Bosnu, kao na svoje ishodište“.

Recenzent romana Ratko Dmitrović smatra da je ovaj roman „briljantan traktat o jednom narodu“.

„Kao da sedi u jednom od zasenčenih uglova Andrićevog stana, naslonjenog na krošnje beogradskog parka, u besprekorno projektovanom imaginarijumu posljednje noći u životu velikog pisca, Miroslav Janković beleži sve ili gotovo sve o čemu je Andrić ćutao celog svog života“, navodi Dmitrović.

Drugi recenzent Ivan Zlatković ističe da je roman „Posljednja noć fra bega Ive Andrića“ jedna je od najdubljih i estetski najsupješnijih literarno-kritičkih analiza Andrićeve ličnosti i njegovog književnog opusa, ali i „naših oveštalih formula, tabua i zabluda o istoriji, politici i ideološkoj ikonografiji“.

Miroslav Janković rođen je 1949. godine u Sarajevu, gdje je završio Filozofski fakultet i do rata 20 godina bio novinar i urednik u „Oslobođenju“.

U toku i nakon rata radio je u više beogradskih redakcija, a dio radnog vijeka proveo je i u izdavaštvu.

Osim više knjiga iz oblasti publicistike, autor je romana „Pisma Matildi K.“ i knjige meditativne proze „Kažem sebi – Marginalije o nama i drugima“, a pisao je predgovore, recenzije, kritike i prikaze za mnoge knjige iz oblasti publicistike i književnosti.

Živi i radi u Sarajevu i Beogradu.

(www.palelive.com/Srna)