Огласи
Prota Miomir Zekić, bivši starješina Hrama Uspenija Presvete Bogorodice na Palama, rekao je danas Srni da mu još nije jasno zašto su se pripadnici tadašnjeg SFOR-a 1. aprila 2004. godine nemilosrdno obrušili na sveštenstvo ove crkve, a posebno na protu Jeremiju Starovlaha i njegovog sina vjeroučitelja Aleksandra kojima su nanijeli teške tjelesne povrede, opasne po život.
„Taj događaj je i dan danas za nas nerješiva enigma“, rekao je Zekić, umirovljeni protojerej stavrofor Srpske pravoslavne crkve.
On je istakao da niko do sada nije rekao zbog čega je sveštenstvo napadnuto i šta je bio razlog za taj vandalski čin.
„Obraćao sam se pisanim putem EUFOR-u u Sarajevu s pitanjem šta je to bila naša krivica, ali odgovor nikad nije stigao. Obraćali smo se i zemljama članicama EUFOR-a čiji su pripadnici učestvovali u toj nečovječnoj akciji, i jedino su nam Mađari odgovorili da nisu učestvovali u toj akciji, iako su bili dio kontigenta tadašnjeg SFOR-a stacioniranog u Sarajevu“, rekao je Zekić.
On je istakao da za izostanak adekvatne reakcije tadašnjih vlasti Republike Srpske „nema komentar“.
„Ubijeđen sam i danas da to stranci nisu mogli da urade bez pomoći domaćih, da li političara, da li nekih obavještajnih službi, ili nečeg drugog nije mi poznato. Ali, da ih neko navede da idu baš na parohijski dom u Palama, da tu tuku sveštenike Srpske pravoslavne crkve – nije mi baš jasno zašto? I niko nam nikada nije rekao zašto se to desilo“, priča prota Zekić.
On se prisjeća da tadašnja vlast ništa nije učinila da pomogne obnovi razvaljenog i devastiranog Parohijskog doma.
Zašto je izostala pomoć domaćih vlasti?
„Ma, da su bar jedan ekser zakovali, pa da kažu ‘ovo vam je od ove vlasti’, nijedan. Ama baš ništa. Crkva onakva kakva je bila i prije rata i poslije rata je ostala ista, a sve što je dodatno urađeno, urađeno je zahvaljujući našim vlastitim crkvenim sredstvima, našim vrijednim parohijanima, čestitim domaćinima“, naglasio je prota Zekić.
Prema njegovim riječima, Parohijski dom na Palama izgrađen je zaostavštinom pokojnog prote Drage Savića koji nije želio da uzme pare, nego je rekao da se, kad crkvi bude trebalo, da novac od oduzetog crkvenog zemljišta.
„A, što se tiče crkve, ama baš ništa nam nije dato, osim priloga naših vjerujućih parohijana i dobrih srpskih domaćina sa kojima smo zajedno radili na poslijeratnom podizanju njihovih porodica i izgradnji i afirmaciji naše opštine, tadašnjeg Srpskog Sarajeva i Republike Srpske“, naveo je prota Zekić.
Nebrojeno puta su, naglasio je prota Zekić, njegove kolege sveštenici i on zajedno sa ljudima dobre volje, čestitim srpskim domaćinima, obilazili srpske porodice koje žive u teškim egzistencijalnim uslovima, ne samo povodom pravoslavnih praznika Božića i Vaskrsa, nego uvijek kada bi to bilo neophodno.
„Pomoći od politike u tom vremenu nije bilo, a šta je krajnji cilj svega toga, to mi nikada nije bilo jasno niti će mi biti jasno“, zaključio je prota Zekić izjavu Srni.
Sedamnaest godina enigme
Ove godine navršava se 17 godina otkako su u noći između 31. marta i 1. aprila 2004. godine pripadnici NATO-a i tadašnjeg SFOR-a na Palama udarili na jedan od temelja srpskog naroda – njegovu pravoslavnu crkvu i njeno sveštenstvo.
Oni koji su u ime UN trebalo tada da štite mir i sve građane na prostoru BiH gotovo na smrt pretukli su pravoslavnog sveštenika Jeremiju Starovlaha i njegovog sina vjeroučitelja Aleksandra, druge sveštenike i njihove porodice maltretirali, a zgradu Parohijskog doma u kojoj su se nalazili njihovi stanovi oskrnavili i demolirali.
Sreću da prođu sa lakšim tjelesnim povredama imali su sveštenici Miomir Zekić i Slobodan Lubarda, tadašnji đakon, a sada sveštenik na Sokocu Mladen Vidaković i njihove porodice.
Ovoj brutalnoj agresorskoj akciji dodatnu zločinačku dimenziju daje činjenica da je počinjena u vrijeme posta, uoči najvećeg hrišćanskog praznika – Vaskrsa.
Brutalni desant na Pale
Na Pale je tada izvršen klasični desant. Helikopteri sa vojnicima spustili su se na obližnji fudbalski stadion, a u krugu od 100 metara od Parohijskog doma bilo je zabranjeno svako kretanje svima osim pripadnicima multinacionalnih snaga.
Ko god se u tom trenutku kretao na tom području bio je dočekan na kundak ili uperenom puščanom cijevi sa metkom u njoj.
U izvještaju o stradanju porodice Starovlah, objavljenom na internet stranici Mitropolije dabrobosanske, navodi se da su vojnici SAD, Velike Britanije i Slovenije oko jedan čas poslije ponoći, uz upotrebu sile, vatrenog oružja i eksploziva upali u Parohijski dom, koji se nalazi pored Hrama Uspenja Presvete Bogorodice, a potom i u stanove sveštenika Starovlaha i Zekića, koji su se nalazili iznad prostorija Parohijskog doma.
Vojnici SFOR-a su eksplozivom raznijeli vrata Parohijskog doma, a potom i vrata dva stana koja su se nalazila iznad, u kojima su živjeli sveštenici Starovlah i Zekić sa svojom porodicama.
Neposredno po upadu u stan Starovlaha, vojnici su Jeremijinu suprugu Vitorku zatvorili u sobu, a njega i sina Aleksandra počeli brutalno da tuku. Aleksandar, koji se oporavljao od operacije žuči, od siline udaraca pao je u komu.
Vojnici SFOR-a upali su i u stan sveštenika Zekića, koji se nalazi pored stana Starovlaha, a jedan od njih je na njega pucao iz puške. Zekić i njegova supruga ubrzo su bili vezani i ostavljeni da leže licem okrenutim ka podu. Otac Zekić je više puta gubio svijest.
Tokom akcije, vojnici SFOR-a ušli su i u kuću pored Parohijskog doma u kojoj su živjeli sveštenik Slobodan Lubarda i đakon Mladen Vidaković.
Đakon Mladen je tom prilikom doživio stres jer ga je SFOR-ov vojnik pribio uz zid sa uperenom puškom, dok su drugi vojnici puškama ciljali u krevet u kojem je ležala đakonova supruga sa djetetom od 22 mjeseca.
Nakon jednočasovnog iživljavanja, pripadnici multinacionalnih snaga su teško povrijeđene Starovlahe helikopterom prebacili u bolnicu u Tuzlu. Polumrtva tijela samo su unijeli u bolnicu, spustili ih na pod hodnika, nakon čega su napustili ovu zdravstvenu ustanovu.
Medicinsko osoblje, sve do telefonskog poziva Vitorke Starovlah, nije znalo o kakvim je pacijentima riječ i ko su oni.
Lažna opravdanja međunarodnih snaga
Iako su pripadnici multinacionalnih snaga tvrdili da su Starovlasi povrede dobili od detonacije dinamita, medicinskim nalazima utvrđeno je da su brutalno isprebijani.
Više visokostručnih medicinskih ekipa iz Tuzle, Banjaluke, Vojnomedicinske akademije /VMA/ u Beogradu pregledalo je dvojicu nastradalih i nisu ništa pronašle što bi upućivalo na povrede zadobijene detonacijom ili puščanim zrnima. Svi su saglasni da su povrede nastale jakim udarcima tupim predmetima.
LJekari su konstatovali teške povrede glave, vratnog pršljena i slomljene nadlaktice kod Jeremije, kao i prelom svih kostiju lica i rane na grudnom košu kod njegovog sina Aleksandra.
Starovlasi su iz tuzlanske bolnice, gdje su im spaseni životi i pružena maksimalna medicinska pomoć, prebačeni u Beograd na VMA, na kojoj je nastavljeno njihovo liječenje.
I Istražna komisija o događajima na Palama, čiji je izvještaj usvojio i Predstavnički dom Parlamentarne skupštine BiH, potvrdila je da su Starovlasi povrijeđeni „dejstvom tupog predmeta, teškog i zamahnutog mehaničkog oruđa i dijelovima tijela“.
Pripadnici takozvanih mirovnih snaga izveli su akciju pod izgovorom da traže „ratne zločince“ i prvog predsjednika Republike Srpske Radovana Karadžića.
Da je ta tvrdnja daleko od istine potvrđuju činjenice da oni u toj luciferskoj noći nisu pretraživali druge prostorije u Parohijskom domu i oko njega, kao ni crkvu pored. U određene prostorije uopšte nisu ni ulazili.
Samo mjesec i po dana ranije, u januaru 2004. godine, pripadnici multinacionalnih snaga pretresli su Parohijski dom i crkvu od krova do podruma, snimivši sa tri kamere svaki ugao i detalj.
Čak su mjerili dužinu i širinu terase, debljinu vrata, dovratka, zidova. Znali su svaki detalj i mogli su precizno da odrede koliko im eksploziva treba za provaljivanje.
Jasno je da su zločinačku akciju izvedenu u noći između 31. marta i 1. aprila detaljno i dobro isplanirali i da joj je cilj bio zastrašivanje srpskog pravoslavnog naroda u BiH.
Isključiva meta njihovog napada bili su pravoslavni sveštenici sa svojim porodicama, prije svih Jeremija Starovlah i njegov sin vjeroučitelj Aleksandar.
Kakvu je opasnost mogao da predstavlja mladi vjeroučitelj Aleksandar po moćnu svjetsku armadu pokazuje činjenica da je u njegovoj demoliranoj sobi nakon akcije pripadnika NATO-a i SFOR-a najviše bilo dječijih radova – slika, sastava i pjesama o temi predstojećeg Vaskrsa.
Tadašnji visoki predstavnik u BiH Pedi Ešdaun, poznat po kršenju svih mogućih ljudskih prava za sve koji nose srpsko ime, opravdao je akciju SFOR-a, navodeći da se ona zasnivala na članku lista „Dnevni avaz“, objavljenom nekoliko dana prije brutalne akcije, u kojem piše da je Starovlah, navodno, rekao da je dužnost svakog sveštenika da čuva Karadžića, te da je neophodno obnoviti četnički pokret u BiH.
Ni danas nisu poznati počinioci i nalogodavci
I 16 godina nakon ove akcije pripadnika međunarodnih snaga nije do kraja poznato iz čijih su sve zemalja vojnici u njoj učestvovali i ko je nalogodavac.
Neposredno nakon akcije, NATO je na svojoj internet stranici saopštio da je u akciji učestvovala mješovita jedinica formirana od vojnika iz Italije, Slovenije, Velike Britanije, SAD, Rumunije, Mađarske i Austrije.
Advokat Miljkan Pucar, pravni zastupnik porodice Starovlah, ranije je izjavio Srni da porodica Starovlah neće nikada saznati zbog čega su Jeremija i Aleksandar pretučeni i ko je to naredio.
„Neko je snagama NATO-a i SFOR-a u BiH dao imunitet zbog čega oni nikad neće saznati ko je izvršio zločin nad njima“, naglasio je Pucar.
Jeremiji i njegovom sinu Aleksandru ostale su trajne posljedice od prebijanja. Aleksandar je stoodstotni invalid kojem je stalno potrebna tuđa njega i pomoć.
Tadašnji predsjednik Vlade Republike Srpske Milorad Dodik je 1. aprila 2009. godine donio odluku da se vjeroučitelju Aleksandru Starovlahu dodijeli izuzetna penzija sa željom da mu bude olakšan život i obezbijeđena neophodna rehabilitacija.
Starovlasi žive u Beogradu.
(www.palelive.com / Srna)
