Огласи
Srpska, Ruska, Gruzijska pravoslavna crkva, Sveta Gora i Jerusalimska patrijaršija, koje poštuju Julijanski kalendar, u ponoć su dočekale Novu godinu. Ove crkve 14. januara, odnosno 1. januara po Julijanskom kalendaru, obilježavaju dva velika hrišćanska praznika – Obrezanje Isusa Hrista i dan Svetog Vasilija Velikog.
U ponoć su u pravoslavnim hramovima služeni molebani za uspješnu i blagoslovenu Novu godinu.
Zanimljivo je da tradicija obilježavanja julijanske Nove godine postoji i u nekim njemačkim kantonima u Švajcarskoj /Alter Silvester/, kao i u nekim dijelovima Galske zajednice u Škotskoj.
Julijanski kalendar je uveo rimski imperator Julije Cezar 45. godine prije nove ere i koristio se u cijeloj Evropi do 16. vijeka, kada je počeo postepeni prelazak pojednih država na Gregorijanski kalendar.
Na Prvom vaseljenskom saboru u Nikeji 325. godine hrišćanska crkva je prihvatila Julijanski kalendar kao zvaničan.
Tvorac kalendara je grčki astronom Sosigen, na inicijativu Julija Cezara, po kojem kalendar i nosi ime.
Srećna Vam i blagoslovena 2015. godina!
(www.palelive.com / Srna)
Srpska Nova godina nastala iz – inata
Iz Zagreba je poručivano da pravoslavna slavlja štete privredi i trgovini. Novokomponovani srpski bogataši tražili da Božić i Uskrs „padaju“ vikendom.
Naučnici su samo djelimično u pravu kad kažu da je srpska Nova godina u stvari starokalendarska, po računanju vremena koje je ustanovio Julije Cezar, pa se zove i julijanska. Srpska Nova godina može se nazvati i pravoslavnom, jer je slave Rusi, Gruzini monasi na Svetoj Gori, pa čak i pravoslavni Japanci. Ipak, srpska Nova godina je nešto drugo, jer je nastala kao znak otpora pokušajima da se zatre srpski identitet.
Zato je julijanska Nova godina za Srbe tipično srpska, jer je nastala pomalo iz inata. Ona nije počela da se slavi javno i prkosno 1919. godine, kada je Kraljevina SHS za vancrkvene svrhe usvojila novi gregorijanski kalendar. Štaviše, SPC se zalagala za usklađivanje kalendara i za to angažovali velikog naučnika Milutina Milankovića. Srbi su postali sumnjičavi tek 1923, kada je iz Zagreba poručeno da pravoslavna slavlja navodno štete privredi i trgovini.
– Trgovinsko-obrtnička komora iz Zagreba podnijela je 12.2.1923. predstavku Ministarstvu socijalne politike o potrebi izjednačenja kalendara s obzirom na štete koje po privredu proizvodi slavljenje vjerskih praznika po dva kalendara. Komora je smatrala da bi izjednačenje kalendara uticalo i na smanjivanje vjerskih razlika u zemlji. Protivnici promjena u Pravoslavnoj crkvi plašili su se prelaska na novi kalendar zbog unijaćenja – navodi istoričar dr Radmila Radić.
Zebnju Srba su pojačali isti zahtjevi iz hrvatskih gradova gde su bili jaki centri franjevaca, nosilaca ideje da u Hrvatskoj i BiH nema srpskog stanovništva, već samo popravoslavljenih Hrvata.
Čašu je prelio zahtjev novokomponovanih srpskih bogataša, ratnih profitera, koji su tražili da se kalendar dodatno podesi da i Božić i Uskrs padaju uvjek u dane vikenda, da ne bi imali gubitke zbog praznika. Taj pritisak je Srbe toliko iritirao da su starokalendarsku Novu godinu od 1923. počeli da praznuju kao „opozicionu“ javno i prkosno, u restoranima i na ulicama, iako nije bila državni praznik.
Proslavu nove pravoslavne organizovala je prva beogradska „Kasina“, a sljedećih godina su se pridružile sve prestoničke kafane, bioskopi, domovi ratnika-invalida…
Ipak, dolazile su zatim nove generacije vaspitane pod pritiskom državne propagande da treba da budu manje Srbi, a više Jugosloveni. Ta propaganda je potiskivala pravoslavnu Novu godinu, koja je oduvijek slavljena među Srbima kad joj je i vrijeme – 1. januara po julijanskom kalendaru. Njoj su prethodili Badnji dan 24. decembra stare godine, a porodični praznik Božić proslavljan je sljedeća tri dana.
– S novom godinom probudio se kod nas društveni život. Veselja započinju, prijatelji se sastaju u privatnim društvima, vesele se i u prijatnoj zabavi provode. Kud god da se okreneš, od svuda ti svirka uši zaglune – prenio je novogodišnju atmosferu 1. januara 1847. godine reporter „Srbskih novina“.
U komunizmu je slavlje srpske Nove godine bilo zabranjeno pa su i oni rođeni 13. januara bili sumnjivi ako slave rođendan. U Arhivu Jugoslavije postoje dokumenti koji striktno naređuju da se novogodišnji pokloni povlače iz prodaje u vrijeme vjerskih praznika. To nije važilo za katolički Božić, jer je prethodio internacionalnoj proslavi Nove godine, već samo za pravoslavni Božić i Mali Božić – srpsku Novu godinu. Postojala je striktna naredba da 13. januara kafane moraju da se zatvore najkasnije do 22 sata. Ipak Srbi su nastavili da slave, krišom i iz inata, rizikujući doček u pritvoru.
DRŽAVNI PRAZNIK OD 1850. GODINE
Ukazom kneza Aleksandra Karađorđevića 1850. godine Nova godina uvrštena je u državne praznike, pa su novine 1. januara 1851. izvještavale o veselom dočeku u beogradskom visokom društvu.
– Sinoć, uoči Nove godine, a po zaključeniju stare gospodin rusko-imperatorski konzul u Beogradu, g. đeneral Levšin davao je u svome konaku večernju zabavu na kojoj je najotmenije društvo prisustvovalo. Kako sat izbije dvanaest, domaćin napi svojim gostima zdravicu pozdravljajući ih sretnim novim ljetom – izvijestio je reporter „Srbskih novina“.
(www.palelive.com / Večernje Novosti)
