Огласи
Veliki i nesvakidašnji događaj na kulturnoj sceni Republike Srpske je sutrašnja premijera opere Isidora Bajića „Knez Ivo od Semberije“ koja će biti održana u Sokolskom domu u Bijeljini u organizaciji Srpskog pjevačkog društva „Srbadija“.
Dirigent Jelena Trakilović, koja je sa „Srbadijom“ nosilac 12 zlatnih medalja na horskim olimpijadama i svjetskim takmičenjima i osnivač je „Dječijeg hora“ u Bijeljini, rekla je Srni da očekuje vrlo uspješnu premijeru nakon godinu dana priprema i ogromnog uloženog truda velike ekipe ljudi iz Republike Srpske i Srbije.
Prema njenim riječima, angažovani su ansambli iz Republike Srpske i Srbije, adaptaciju i orkestraciju postojeće partiture Isidora Bajića radila je Milana Milošević, režiser je Igor Tešić iz Banjaluke, a kostimograf Dragana Purković Macan, dekan banjalučke Akademije umjetnosti.
„Solisti su nam prvaci beogradske i novosadske opere Vasa Stajkić, Dragana Popović i LJubomir Popović, orkestar je gudački Amorozo iz Leskovca, duvači su nam iz Niškog simfonijskog orkestra“, navela je Trakilovićeva samo dio njih koji nose ovaj projekat.
Ističući da je ova opera posebna po tome što u njoj hor ima značajnu ulogu, ona kaže da je na sceni 80 ljudi, zajedno Hor „Srbadija“ i „Dječiji hor“, a plesačku scenu u kojoj se igra čoček izvešće članovi semberskog Kulturno-umjetničkog društva Batković.
Sastavni dio opere su i dvije pjesme za koje se smatra da su narodne, iako su autorsko djelo Isidora Bajića „Ej, ko ti kupi to fustanče“ i „Oj, Srpkinjo, bud’ orna“, koje su dio redovnog repertoara prestižnog Hora „Srbadija“.
„Opera ima dva završetka, mi smo izabrali da na kraju umre majka, a ne da se oni između sebe ubijaju“, otkriva Trakilovićeva.
U operi „Knez Ivo od Semberije“ ulogu kneza Ive ima Vasa Stajkić, majke kneza Ive Dragana Popović, Kulin-bega LJubomir Popović, sveštenika Goran Popović, glasnika Branislav Stankov i mujezina Mihal Labat.
IZ SADRŽAJA OPERE
Kod kneza Ive stiže glasnik koji ga obavještava da će tuda proći povorka roblja iz okolnih nahija, iz Podrinja i Jadra, koje vodi Kulin-beg u Carigrad. Roblje su obični seljaci koje je Kulin-beg zarobio kao osvetu za 20 janjičara koje su ubili hajduci.
Ivo nagovara ljude da daju novac i dragocjenosti, da skupe otkup za roblje, jer kako glasnik kaže: „Kulin ište tri hiljade rušpija za tri stotine i tri roba!“
Narod, već osiromašen, teška srca daje prilog na nagovor kneza.
U selo stižu janjičari i dovode roblje. Među njima je lijepa robinja Stanka. Kulin pristaje da sve roblje oslobodi, ali Stanku zadržava za sebe, jer bi je mogao skupo prodati u harem.
Ivo, u želji da oslobodi i Stanku, daje sve što ima: svoje ruho, oružje, čak i kuću, a njegova stara majka daje osam niza zlatnih dukata koje je čuvala za buduću nevjestu. Pošto Kulin ostaje nepokolebljiv, Ivo se odlučuje na očajnički potez i daje begu srebrno kandilo i porodičnu ikonu zlatom okovanu. Majka, potresena sinovim postupkom, pada mrtva.
Na ovom mjestu postoje dvije verzije završetka opere. Prema jednom, Ivo uzima nož i kaže: „Beže, dajem ti i život svoje majke, ali želim i tvoj!“ i ubija Kulina. Prema drugom, Kulin potresen scenom daje Stanku Ivi i odlazi.
NA PREMIJERI OPERE U PUBLICI I POTOMAK KNEZA IVE
U razgovoru za Srnu pred premijeru opere Trakilovićeva ukazuje i na istorijsku dimenziju i simboličan povratak kneza Ive u rodnu Semberiju, u renovirani objekat Sokolskog doma koji je zaštićeno nacionalno blago, sada sjedište „Srbadije“, a nalazi se u Ulici kneza Ive od Semberije na broju jedan.
„Sala Sokolskog doma je apsolutno prilagodljiva i super akustična, morali smo da proširimo binu i popunimo je sa svjetlima, a što se tiče publike sve je već popunjeno za premijeru“, navela je ona.
Trakilovićeva otkriva da će na premijeri opere u publici biti i jedan od potomaka kneza Ive, iz porodice Kneževića.
Opera je, kaže, skup projekat, ali se nada da će zaživjeti u Bijeljini gdje opera nikada nije izvedena, te da će je vjerovatno sljedeće godine izvesti i u Srbiji.
KNEZ IVO I BIJELJINA
Kao jedan od simbola Bijeljine i Semberije, knez Ivo /Ivan Knežević 1760-1840/ je prikazan na gradskom grbu kao čuvar štita, zajedno sa slijepim guslarom i pjesnikom Filipom Višnjićem.
Po njemu nosi ime jedna osnovna škola u gradu, kao i jedno od tri najviša gradska priznanja u Bijeljini – Medalja „Knez Ivo od Semberije“ koja se dodjeljuje za djela koja zaslužuju opšte poštovanje i priznanje, posebno za djela humanizma.
Događaj opjevan u Nušićevoj tragediji i Bajićevoj operi zbio se 1806. godine.
Znameniti prekodrinski knez opjevan je u pjesmi svog zemljaka Filipa Višnjića – „Knez Ivan Knežević“ u kojoj je istorijski uvod napisao Vuk Stefanović Karadžić.
Branislav Nušić napisao je tragediju „Knez Ivo od Semberije“, po kojoj je Isidor Bajić komponovao istoimenu operu. Ova opera je romantičarska, narodna, istorijska muzička drama, čiji je melodijski jezik jasno vezan za srpski folklor.
NJeno izvođenje u Republici Srpskoj, nakon 110 godina od praizvedbe u Republici Srbiji, pružiće mogućnost da se ovaj najzahtjevniji muzičko-scenski žanr
približi i publici u Bijeljini, van velikih muzičkih centara.
Knez Ivo od Semberije, uz narodnog guslara i pjesnika Filipa Višnjića, ubraja se među najznačajnije ličnosti ovog kraja u vrijeme turske vladavine.
Ovaj srpski patriota i humanista rođen je kao Ivan Knežević 1760. godine u selu Popovi, kod Bijeljine, u poznatoj kneževskoj porodici.
Istorijske činjenice kažu da je i prije otkupa roblja bio knez Semberije, i to obor-knez, odnosno upravljao je svim selima tadašnje cijele Bijeljinske nahije.
Godine 1806. zbio se događaj koji je kneza Ivu učinio simbolom dobročinstva i patriotizma jer je cijelo imanje dao Turcima da bi otkupio srpsko roblje zarobljeno u ustaničkoj Srbiji i potjerano preko Drine.
Knez Ivo je 1809. godine stao na čelo ustanika u Semberiji koji su učestvovali u ostvarivanju Karađorđevog „ofanzivnog plana“ za širenje ustanka i oslobađanje Bosne, Hercegovine i ostalih srpskih teritorija na Balkanu.
Ovaj plan je propao zbog iznenadnog prodora Turaka u Pomoravlje, nakon čega su se sve ustaničke vojske povukle u Srbiju, a isto je učunio i knez Ivo sa semberskim ustanicima. Nakon povlačenja ustanika, on se naselio u Mačvi, gdje je dobio titulu vojvode izbjeglih Srba i nastavio da se bori protiv Turaka.
Poslije ponovnog pada Srbije u ropstvo, Knez Ivo je utočište potražio u Sremu. Tamo je ostao do 1820. godine, kada mu je knez Miloš dozvolio da se ponovo nastani u Šapcu. U Šapcu je otvorio abadžijsku radnju, kasnije i trgovinu. Bio je i član Savetodavnog odbora šabačke Opštine.
Posljednjih godina svog života bio je domar u šabačkoj Gimnaziji i na kraju, kao štićenik vladike Maksima, na episkopskom konaku u Šapcu. Umro je 12. jula /29. juna po starom kalendaru/ 1840. godine u Šapcu.
(www.palelive.com / Srna / Foto: Novi glas)
