Огласи
ISTOČNO SARAJEVO – Film Aleksandre Mitrić Štifanić „Putovanje“, koji prati posjetu Aušvicu unuka skojevke koja je preživjela pakao ovoga konclogora, imaće uskoro premijeru u Banjaluci i Beogradu.
Skojevka Milka Menjak Štifanić, rođena u Zemunu 27. januara 1923. godine, jedna je od preživjelih žrtava zloglasnog nacističkog logora Aušvic – na ruci joj je bio istetoviran broj 49896, kao uspomena na pakao koji je prošla sa još 169 žena, političkih zatvorenika.
„Kao skojevku u jednoj noćnoj raciji Gestapo me u novembru 1942. godine uhapsio u Beogradu, nakon čega sam, uz brojna maltretiranja i batinanja, držeći jezik za zubima, prebacivana iz zemunskog zatvora u vukovarski, gdje su me ustaše nemilosrdno, ali uzaludno tukle, a zatim u logore Sajmište i Banjica“, piše u Milkinim memoarima.
Na Sajmištu je bilo teško, pa su se ona i njene drugarice susrele sa još težim mukama i patnjama, glađu i batinama, da bi ih u junu 1943. godine Nijemci prebacili na Banjicu, a potom krajem jula iste godine internirane su sa grupom od 169 žena, političkih zatvorenika, u logor Aušvic.
Žedne, gladne, bolesne i prebijene, zapisala je Milka, gušile su se bez vazduha, hrane i vode u stočnim vagonima do Aušvica.
„Kroz neko vreme saznale smo i prilično videle šta se sve radi u ovom logoru smrti. Videle smo tolike krematorijume i gasne komore, gde su ubijali i palili žive ljude. Fabrika smrti je neprekidno radila.
Jednog dana su nas sve preživele od nekakvih injekcija poveli na jednu poljanu, gde smo ostavljene da stojimo gole, jadne i nemoćne, na kiši i snegu sedam dana i sedam noći, a tada su nam davali jednom dnevno samo pola litra vode“, piše u Milkinim memoarima.
Tu je mnogo njenih drugarica pomrlo od gladi i zime – borile su se za goli život, skakutale u mjestu, masirale jedna drugu, igrale kolo, od muke pjevale i smijale se i, kako navodi Milka, „onako bedne i jadne prkosile Nemcima i smrti“.
Nisu dozvolile jedna drugoj da klonu, a trebala je natčovječanska snaga da izdrže sve te muke…
„U Aušvicu je trebala natčovečanska snaga i čvrsta volja za životom, trebalo se boriti: protiv zime, gladi, vašaka, stenica, šuge i raznih zaraznih bolesti, koje su napadale nemoćni i iscrpljeni organizam… I pored svih muka, mi smo se smejale i pevale i rugale njima, kako su bedni i kako su mizerni i mali u našim očima“, navodi se u memoarima Milke Menjak Štifanić.
Nakon Aušvica, bolesna od teškog zapaljenja bubrega i pluća, Milka je iznurena deportovana u logor Ravenzbrik, sličan Aušvicu.
„U Ravenzbriku smo ostale do 30. aprila 1945. godine. Sećam se, u ranim jutarnjim časovima, čula se ruska pesma `Široka strana maja rodnaja` i u tom momentu se pojavio ruski vojnik na nasipu iznad nas. Našoj sreći nije bilo kraja… U našu zemlju smo stigle polovinom septembra 1945. godine“, zapisala je Milka, koja je umrla u septembru 2005. godine.
Bila je nosilac Partizanske spomenice, kao i Ordena za hrabrost „Bratstvo i jedinstvo“.
Nakon pročitanih memoara svoje prabake koja je preživjela Aušvic, dvanaestogodišnji praunuk Matija odlučuje da se suoči sa prošlošću, otputuje u Aušvic i otkrije šta je to sloboda, a njegova majka Aleksandra Mitrić Štifanić, kao autor i režiser, bilježi to za dokumentarni film „Putovanje“.
Ona navodi za Srnu da se u „današnje vreme, retko beleže priče, koje nose teško nasleđe istorije“.
„U oblasti kulture sećanja suočavanje sa prošlošću je često tabu tema jer ponekad otvara mnoga etička pitanja. Jedan dvanaestogodišnjak, koji pripada novoj generaciji mladih, odlučio je da se suoči sa prošlošću svoje prabake, koja je kao partizanka dospela u Aušvic prvim ženskim transportom sa teritorije Nemačke okupacione zone u Srbiji.
Da li je etički ili pak surovo dozvoliti da se on na taj način suoči sa najvećim terorom u ljudskoj istoriji ili je to izbor da kroz taj proces i sam istraži pojam slobode i kako se ona percipira u današnje vreme, a kako je percipirana u vreme u kom je živela njegova prabaka?“, pita se Štifanićeva.
Ona objašnjava da je 27. januara prošle godine, na dan Milkinog rođenja, počelo snimanje dokumentarnog filma „Putovanje“, u koprodukciji „Slovo filma“ i „Novog filma“, a podržanog od Ministarstva prosvjete i kulture Republike Srpske i Filmskog centra Srbije.
Film „Putovanje“ trebao bi da uskoro doživi premijeru u Banjaluci i Beogradu.
Matija Štifanić ističe za Srnu da je silno želio da ode u Aušvic, pa se zato, zbog nedostatka novca, odlučio na samostalnu izložbu donatorskog karaktera na kojoj je izložio svoje crteže inspirisane memoarima prabake Milke.
„U Aušvicu je bilo emotivno i potresno, sva ta mučenja i torture, o kojima sam čitao u memoarima, prolazila su mi kroz glavu dok sam posmatrao dečije kofere, odeću, obuću i lične predmete.
Ali, bilo mi je posebno drago što sam bio tamo, jer sam tek tada dobio potpunu sliku onoga o čemu je moja prabaka pisala i tokom celog puta sam imao osećaj kao da je tu sa nama“, priča Matija.
Godišnjica sovjetskog oslobođenja najvećeg nacističkog logora za masovno uništavanje stanovništva Aušvica, koje se dogodilo 27. januara 1945. godine, u svijetu se obilježava kao Međunarodni dan sjećanja na žrtve Holokausta.
Aušvic se nalazio u južnoj Poljskoj, 50 kilometara zapadno od Krakova i 286 kilometara od Varšave, a naziv je dobio po obližnjem gradu Osvjenćim /Aušvic na njemačkom/. Nakon njemačke okupacije Poljske septembra 1939. godine, Osvjenćim je priključen NJemačkoj i naziv mu je promijenjen u Aušvic.
U koncentracioni logor Aušvic ukupno je deportovano 1,3 miliona ljudi iz raznih dijelova Evrope. Od tog broja, u ovom zloglasnom logoru ubijen je 1,1 milion osoba, od kojih milion Jevreja.
Većina žrtava je ubijena odmah po prispjeću u logor u gasnim komorama Aušvica dva u kojima je korišten gas „ciklon B“. Ostali su umrli od sistematskog izgladnjivanja, prinudnog rada, nekontrolisanih epidemija, u egzekucijama strijeljanjem i medicinskim eksperimentima.
Među stradalima je i 19.000 Roma, koji su ubijeni u julu 1944, te oko 83.000 Poljaka. Komandant logora Rudolf Hes je na Nirnberškom procesu svjedočio da je u Aušvicu umrlo do 2,5 miliona ljudi.
(www.palelive.com/Srna)
